(Обновено)
Сергеј Бољшаков
Кон крајот на 1951 год. поминав неколку дена во грчкиот манастир Дионисијат.
Таму се запознав со еден Грк од Сикон, кој живеел во Русија, на Кавказ и оттаму за време на граѓанската војна, се повлекол на Света Гора (Атос). Се викаше отец Ефтимиј. Имаше повеќе од шеесет години и се одликуваше со мудрост. Во манастирот беше библиотекар. Со него водев многу прекрасни разговори.
Еднаш така навечер седевме на балконот од неговата ќелија која се наднесуваше над морето.Беше тивко и топло есенско време. Сонцето заоѓаше на запад. Небото и морето трепереа со златен сјај.
-Отец Ефтимиј-реков јас-во Коневица, кај отец Доротеј се распрашував за чиста молитва, а на Нов Валаам кај отец Михаил за границата на чистата молитва. А што вие ќе кажете?
- Иако се црковни, па и ќелијните молитви по книги и по ноти, тие многу се користат, но сепак се минливи-одговори отец Ефтимиј. Но ние немаме секогаш книги и ноти. Всушност, не ни можеме сето време да бидеме во црква или во ќелија, бидејќи треба и да живееме и да се врши послушание. Но не знам која молитва, освен Исусовата, може да биде непрестана. За таа молитва не се потребни ни црква, ни ќелија, ни книга. Со молитвата Исусова можеме секаде да се молиме-и дома, и на улица, и на патување, и во темница, и во болница. Само треба да се научи.
-А како?
- Па сеедно како. Во почетокот повторувај ја во себе, гласно, колку можеш, во ќелија, на пат, кога нема луѓе околу тебе. Но, повторувај ја со внимание, полека, и со плачен тон. Ете баш како што просјаците викаат: Господи Исусе Христе Сине Божји помилуј ме грешниот, и повторувај го тоа почесто, секогаш кога имаш можности. А потоа почни да ја повторуваш со умот свој, умно, но исто така со внимание и полека. А потоа можеш молитвата со дишењето и со срцето да ја слееш. Само немој на ваква молитва сам да се дрзнеш, туку нека на молитвата те научи некој кој и самиот со неа се подвизува. Инаку ќе паднеш во помисли и останато и многу години така ќе се влечеш, а можеби баш и брзо ќе се научиш. И ќе ти потече таа молитва во умот сама како поточе, било да одиш, да работиш, или да спиеш. „Јас спијам, а моето срце пее“. А тогаш веќе ни зборови не се потребни, ниту некакви мисли, туку целиот твој живот ќе стане-молитва. Ете гледаш како отец Доротеј ти зборуваше за Јован Молдавски.
-А има ли такви луѓе како што е Старец Јован?
-Има. И гледај, тоа сосема блиску до нас, тука на Света Гора, на Каруља има пустиници, некои од нив многу далеку напреднаа.
-А кажете ми, отец Ефтимиј, може ли да се препознае кој високо се подигнал во молитвата Исусова?
-Уште како можеме.
-А како? Ете, ако сакаш кај некој да се научиш на молитвата, избери Старец тивок и смирен, кој никого не осудува освен ако е јуродив. Не се раздразнува, не вика и не командува. А има и такви Старци кои самите себе уште не се совладале, а се одважуваат да раководат други. Тие по својата прилика ја научиле, така да речеме, техничката страна на молитвата, а нејзиниот дух не го здобиле. Сам просуди, како може други да суди, оној кој стално воздивнува-помилуј ме грешниот.
-А кажете ми, отец, кој е најголем подвиг?
-Секако, јуродивството. Бидејќи мудроста на овој век е безумие пред Бога, и обратно. Тоа е подвиг тежок, и на него човек не смее да се дрзне, освен по совет на Старецот.
-А потоа?
-Но, богомолечкото странствување, чиј пример ни го кажува авторот на „Расказите на еден поклоник“. За овој свет тоа е безумство. Но, потоа доаѓа отшелништво, затвореништво, и просто монаштво. Но, запомни, надворешноста не е важна, туку она, внатрешното. Има и скриени јуродиви, и безделнични богомолци, и препаметни отшелници, и затвореници кои се осудуваат, и раскалашени монаси. Да се спаси човек секаде е можно, и во светот. Но, и во манастирот, ако не земеш да се молиш како што треба, ќе станеш горд. И не само што ќе го изгубиш сето она што си го имал. туку ќе паднеш во уште погрда состојба, па дури сосема ќе отпаднеш од Бога. И тоа се случува.
-Ќе бидне ли брзо вечерната, отец Ефтимиј?
-Да, набргу. Еве веќе бие клепалото. Време е да се појде во црквата.
Се симнавме од балконот по ходниците по скалите и се спуштивме во католиконот, целиот измиен во златно сончево заоѓање. Службата почна полека, достоинствено, како што секогаш се случива на Атос. „Светлост тивка на светата слава на Бесмртниот, Отец Небескиот, Светиот, Блажен Исусе Христе, доаѓајќи на запад на сонцето, откако ја видовме вечерната светлина, Го воспеваме Отецот, Синот и Светиот Дух, Бога...“
Вечерта излегов на балконот од својата ќелија. Се загледав во небото посеано со безброј ѕвезди. Отец Ефтимиј дојде тивко кон мене: -Гледате во небото? Видете какво е великолепието и убавината на созданието. А како тоа, и зошто, за тоа не треба да се размислува. А ќе дојде време, многу од тоа ќе се разбере, па и тоа како да ја достигнеме големата молитва. Со разум тоа нема да го сфатиш. Неопходно е просветление (со Духот). А во светот, од грижите световни, луѓето ништо не забележуваат, прости ми Боже. Само гледаат во земја и бараат желади. Вистинската среќа и убавина се открива само на оној, кој во Бога живее. Да, голема е и благодатна силата на молитвата. Во споредба со неа, сето останато е прашина, суета над суетите, и се суета.
Подготвиле : Б./Б.Ѓ.
Друго: