Откривањето на македонскиот јазик од европските лингвисти
Македонија е присутна во европската наука многу години пред формирањето на државите по Втората светска војна. Дел од фактите, кои се од огромно значење за нас, наскоро ќе бидат печатени од МАНУ, во делото "Откривање и проучување на Македонија во европската наука до формирање на македонските државни институции". "ВЕЧЕР" ексклузивно пренесува делови од книгата што ќе се појави следната година, преку презентациите на научниците присутни на истоимениот меѓународен собир
Македонските говори, особено јужните, како периферни за словенскиот јазичен свет, и како претпоставена основа на старословенскиот (кирилометодиевскиот) јазик, го привлекле вниманието на научниците уште со зародишот на славистиката. Ова го тврди проф. д-р Коста Пеев од Филолошкиот факултет, во "Откривање на македонскиот јазик од европските лингвисти".
- Уште Вук Ст. Караџиќ, во Виена, 1822 година, напечатил 27 народни песни од пиринскиот дел (Разлошко) врз кои, и уште врз некои евангелски текстови, правел обид да ја претстави граматичката структура на споменатиот македонски говор, вели професорот Пеев. Тој ја потенцира и книгата на рускиот професор В.И. Григорович, која се појавила кон крајот на првата половина од 18 век. Во неа, според Пеев, се пишува за македонските говори, и уште тогаш се нагласува дека во Корчанско се чуваат остатоци од назализам.
- Само десетина години подоцна македонските говори од Солунско побудија интерес во славистичката наука со објавувањето на една дописка од солунското село Висока во весникот "С†ветник" (7.10.1863 г.). Овој текст упатуваше на многу архаичен говор, вели професорот.
Сепак, посериозното откривање на македонскиот јазик во европската наука се случило со истражувањата што при крајот на 18 век во Солунско ги вршел Словенецот Ватрослав Облак, односно со објавувањето на неговата книга "Macedonische Studien" (Виена, 1896 - посмртно издание).
Истражувањата на француски научници во 1920
Двајца француски научници во дваесеттите и триесеттите години на минатиот век, во Париз објавиле неколку сериозни публикации посветени на македонските говори. Професорот Пеев го споменува Андре Мазон (1923 година - "Contes slaves de la Macedoine sud-occidentale"), во кое дело ги претставува говорите на неколку села во Леринско и Костурско. Истиот автор напишал и трудови за македонските говори во југозападниот дел, од кои, по своето значење се изделува "Documents contes et chansons slaves de L'Albanie du sud" (Париз, 1936 г.), во кој го обработувал архаичниот говор на селата Бобошчица и Дреновени - Кочанско. Две години подоцна, тој од југозапад, заедно со А. Вајан одат на југоисток и го претставуваат говорот на солунското село Кулакија преку едно изборно евангелие: "L’evangeliaire de Kulaki, un parler slav du Bas-Vardar" (Париз, 1938 г.).
Истражувањата меѓу двете светски војни
Меѓу двете светски војни како најсериозен истражувач на македонските говори се јавува професорот од Краков, Мјечислав Малецки. Тој интересот го насочил кон периферните говори: солунскиот (Dwie gwary macedonskie. Sucho i Wysoka w Solunskiem – Krakow, 1934, 1936) и костурскиот (Tekst gwarowu z Kosturskiego – Krakow, 1934) и притоа забележал ред архаизми, но и иновации.
Дејан ТРАЈКОСКИ
Извор: ВЕЧЕР