СЕМИОТИКА НА МОЛИТВАТА ВО ХЕЛЕНСКАТА КНИЖЕВНОСТ 

1. Молитвата e инвокација кон Музите

 1.1. Најраните книжевни спомени  за хеленската молитва ги наоѓаме во почетните стихови на Хомер во Илијадата и Одисејата, во формата на инвокацијата [lat. invocatio], која означува повик или молба упатена кон Музите: „Гневот божице, спеј го на Ахила, синот Пелејев“[1] и во Одисејата: „Мажот воспеј го, Музо, искусен [...]“[2] упатена од страна на аедите [a)oidoi], кои во почетокот на своето пеење ги молат и ги повикуваат Музите да им го вдахнат она што тие на најдобар и највозвишен [kle’a a)ndrw~n] начин треба да го опејат во врска со славата на јунакот. (Плутарх, 1975, 14)Хомеровото поетско обраќање до Музите претставува всушност молитва за идеалност. Преку Музите е направена објавата на највисоката стварност, т.е. тие го претставуваат постоењето на највисоката инстанца во митско време. Овие божествени суштества во хеленскиот свет ја носат симболиката на Светлината, како симбол на духовното пронаоѓање. Нивната природа е уранска, бидејќи тие немаат ни светилиште, ни храм на земјата, но знаат сè и без нив не може да се објави ни вистината ни совршенството: 

„Сезнаењето е домашниот топос на Музите, а сезнаењето се манифестира во песна која не е човечка, туку божествена стварност. Вистината и блаженството се содржат во Музите. Музите се невидливи и бестрасни.“[3] 

Музите присуствуваат на првите настанувања, постари се од најстарите божествени појави и од космогонискиот Ерос.[4] Тие ја носат космогонијата, раѓањето, животот и објавата на божествената стварност. Тие ја носат објавата на доброто.

1.2. Аристотел во XIX глава од своето дело  „За поетиката,“ вниманието го посветува на мислата која е подготвувана од самиот начин на говор на којшто припаѓаат „докажувањето, побивањето, подготвувањето на чувствата [афекти]... стравот или гневот и други слични.“ (Аристотел, 1979, 45) Во овој контекст, може да се пронајде значајна дихотомија во однос на инвокативната форма со којашто Хомер го започнува своето дело: дали Хомер им упатува заповед на Музите или им упатува молба да му помогнат на највозвишен начин да го испее својот еп? Ваквата дилема произлегува од употребата на глаголот: воспеј, употребен во заповеден начин.Протагора му забележува на Хомер за првиот стих од Илијадата, кој вели дека тој, сакајќи да упати молитва, всушност заповеда. Според Аристотел, ваквата дилема на Протагора не може да биде прифатена, образложувајќи дека не е заповед да нарачуваш нешто да се прави или не: 

„Поетот не заповеда иако глаголот е во императивна форма. Јасно е дури  и дека не моли, зашто во овој крик нема место за дискурзивна интонација. Поетот знае дека Божицата на божествената песна е сеприсутна и сепросторна, дека таа не пристига ни на молба ни на заповед, туку дека таа бива во облик на постојано дејствувачка природа. Таа на повикот (кој е профетски), станува епифанија.“ [5] 

Истиот став го наоѓаме изложен и кај Плутарх кој вели: 

„Музите се плод на митско време... Бидејќи поезијата е најкристалниот плод на духот, сигурно е дека божјите создавачи и заштитници на таа и сличните уметности се бестелесни, односно ментални битија. Заради тоа во историјата на Хелада не среќаваме ниту еден храм кој е посветен на некоја од деветте музи. Ним не им се принесуваат жртви, ниту им се молат молитви како што тоа им е правено на господарите на природните сили.“[6]