СВ. АТАНАСИЈ ВЕЛИКИ И СВ. КИРИЛ АЛЕКСАНДРИСКИ (31.01.2013)
„Богоглаголив и преподобен Атанасие, ти претрпе гонења и ги поднесе маките, сè додека не ја протера безбожната лага Ариева, а твоето стадо го спаси од безбожие, догматски православно изложувајќи го учењето за едносушноста на Синот со Отецот и со Духот, себлажен свештеноначалнику“ (стихира на Господи повикав... на Вечерна на св. Атанасиј и св. Кирил Александриски).
На 31.01.2013 година, го прославивме свештениот спомен на двајца великани на Александриската и на целата Црква, светите Атанасиј и Кирил. Во нивна чест, во манастирот „Св. Атанасиј Велики“, метох на манастирот „Св. Наум Охридски“ во Охрид, беше отслужена света архиерејска Литургија, на која чиноначалствуваше Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Дебарско-кичевски г. Тимотеј, во сослужение на архимандрит Нектариј, игумен на манастирот, протоереј Игор Никовски, свештеник Горан Ставрески и ѓакон Николче Ѓурѓиноски. По завршувањето на Литургијата беше прекршен празничниот колач, а Митрополитот Тимотеј се обрати кон верните чеда со пригодна беседа, која во целост ви ја пренесуваме.
Митрополит Тимотеј
Во името на Отецот и Синот и Св. Дух!
Драги браќа и сестри!
Во денешното свето Евангелие ги слушнавме зборовите: „Вие сте светлина на светот. Не може да се сокрие град, што се наоѓа на врв планина. Ниту, пак, светилото се пали и клава под поклоп, туку на свеќник и им свети на сите в куќи.“ (Мат. 5,14-15). Преку овие зборови нашата света Црква нè потсетува дека нашата вера, нашето свето православно учење и исповедање на Господа Исуса Христа е светлината на светот.
На друго место, Самиот Господ Исус Христос ќе каже: „Јас сум Светлина на светот“ (Јован 8,12). Оваа Светлина го осветлува патот на безброј генерации, народи и племиња. Таа им го покажува патот на светлината, на правдата, на љубовта, на чесноста и на сè што нè прави да бидеме достоинствени и вистински следбеници на „Светлината на светот“. И поимот светлина, сам по себе означува јасност, прецизност, непоколебливост за тоа каде сака човек да оди и да прави, да го остварува својот пат, својата визија и својата определба. За разлика од светлината, мракот е матен, темен, нејасен и предзвикува нешто скришно, нешто таинствено, а во исто време, и пакосно, злобно и грешно. Во другиот, пак, стих, ни се појаснува дека светилникот не се става под поклоп, туку на свеќник, за да може на сите да им свети, та да можат да одат по оној пат, којшто го бара и препорачува нашата света Црква.
Долговековната историја нè учи и ни покажува примери за многу силни империи, царства и владеења кои постоеле во извесен временски период. Некои траеле подолго, некои пократко, но на крај сите се растурени, разнебитени и само малку нешто останало во прашливите архиви, за кои одредени научници се интересираат и ги превртуваат. Само да го земеме примерот на великата Римска империја, која била проширена од едниот до другиот крај на светот. Тука е и Византија, а да не зборуваме за многу постарата Персија. Од сите овие силни империи, на моменти сметани за непобедливи и неуништливи, со огромни војски, со огромен човечки потенцијал, со богатства и раскоши, нема останато никакво обележје. Или, пак, доколку има, тоа се брои на прсти. Додека, пак, нашата христијанска вера, која е светлина на светот, која ја проповедаше нашиот Спасител, Господ Исус Христос, со дванаесетте прости рибари, со сиромашни луѓе, кои немаа ниту високо универзитетско образование, ниту, пак, лични богатства, и денеска опстојува.
Христијаните Го проповедаа Христа како Светилник и Спасител на светот и покрај тоа што во првите три века беа особено гонети, убивани, распнувани, фрлани пред диви ѕверови и обвинувани за секакви нешта, и тоа само затоа што не принесуваат жртви на многубожечките идоли. Така, и познатиот црковен писател од крајот на вториот и почетокот на третиот век Тертулијан, многу сликовито вели: „Ако Тибар се излие - виновни се христијаните, фрлете ги пред гладните лавови во римските арени. Ако има голема суша - повторно се виновни христијаните“. Но, и покрај сите овие маки, страдања и прогонства, христијанството се проширило на сите четири страни на светот и не само што се проширило, туку и опстојува дваесет века. Како што знаеме, ниту Христос и Неговите свети апостоли, ниту нивните наследници или, пак, светата Црква, никогаш немале своја војска или свои борбени потфати за ширење и за одбрана на своето верување. Сепак, тоа успева да опстои и да Го сведочи Христа како Светлина на светот.
Христијанството има свои сочувани споменици од првите векови, па до денес. Природно е да се постави прашањето: од каде христијанството ја црпи таа сила, па може да ги надвладее сите овие премрежија и борби, духовни и физички, и да опстои и да Го проповеда Христа? Таа сила, таа инспирација и моќ, светата Црква ја црпи и ја добива преку Божјата благодат, преку Светиот Дух, Кој постојано престојува во неа, ја крепи, ја зацврстува и ја инспирира да може сите маки, сите непријатности и прогонства да ги издржи и да не се откаже од Светилникот на светот, односно од Спасителот Христос.
Денеска светата Црква прославува двајца големи црковни учители: светиот Атанасиј Велики, архиепископ Александриски, кој живеел во четвртиот век и светиот Кирил Александриски од петтиот век. Светиот Атанасиј, на кого е и посветен овој храм, со својот живот, со своето делување и со својата извонредна интелектуална дарба, но уште повеќе со својата силна и непоколеблива вера, ќе биде светлина која ќе свети и ќе ги осветлува тогашните простори на Византиското Царство. Со својата ученост и со својата храброст тој ќе се покаже како првенец во исповедањето на православието. Тој, како ѓакон, ќе го придружува престарениот Александар Александриски на Првиот вселенски собор во Никеја во 325 година. За време на Соборот, на кој ќе се расправа против еретикот Ариј, свети Атанасиј ќе се покаже како најголем ревнител во формирањето на правата и вистинска вера. Тој е и авторот на првиот дел, односно на првите осум члена од Символот на верата. Подоцна, свети Атанасиј ќе го наследи Александар на катедрата во Александрија и ќе ја продолжи и понатака борбата против аријанската ерес. Свети Атанасиј, како архиепископ Александриски, ќе помине цели 15 години во заточеништво, а и останатото време од неговото 47 годишно архипастирство ќе биде исполнето со непријатности и маки. Но, независно од сето тоа, тој е свет токму онака како што вели светото Евангелие. Тој ќе стане свеќник што го просветлува, осветлува и утврдува христијанскиот свет и го покажува патот по кој христијаните треба да одат, не плашејќи се од силните и моќни овоземни фактори, кои се преодни и ништожни во споредба со вечноста и светоста.
Уште еден стих од денешното евангелие вели: „Така нека свети пред луѓето и вашата светлина, за да ги видат вашите добри дела и да Го прослават вашиот Отец, Кој е на небесата“ (Мат. 5, 16). Овие зборови ние честопати ги слушаме, и тоа на самиот почеток на сите архиерејски Литургии. Со овие зборови светата Црква нè повикува нас христијаните да бидеме светлина на нашите роднини, на нашите соседи, на нашите пријатели, на нашите познаници. Таа нè повикува да бидеме пример на благочестие со нашиот живот и со нашите постапки, како што бил и светиот Атанасиј Велики со неговиот свет, подвижнички и исповеднички живот. Преку такво живеење и преку такво сведочење, ние ја потврдуваме нашата целосна припадност на Господа Бога и Го исповедаме и проповедаме името на нашиот Отец Небесен.
Да се обратиме со искрена молитва кон свети Атанасиј Велики, тој да ни помага со неговите молитви пред Господа Бога, за да се зацврсти нашата вера, љубов и надеж во исповедањето и сведочењето на нашиот Спасител, Кој е Светлина на светот, сега и во вечни векови. Амин!
свети Атанасиј Велики и св. Кирил Александриски
31.01.2013 година
ман. „Св. Атанасиј Велики“ Охрид
Извор: Дебарско- кичевска епархија
