логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

 

Византиското пеење, познатиот музички жанр што датира од почетокот на христијанството и сѐ уште се изведува во православните цркви, на крајот од 2019 година, УНЕСКО го стави на својата листа на нематеријално културно наследство. Апликацијата ја поднесоа Грција и Кипар, кому ова му беше и прво културно добро впишано на листата на заштитени нематеријални добра на познатата светска организација.

– Како жива уметност што има досег од 2.000 години, овој музички систем на византиско пеење е значајна културна традиција што води потекло од Византиската Империја – стои меѓу другото во соопштението на УНЕСКО, во кое е истакнато дека во музиката на Балканот и на источниот Медитеран, каде што и се протегала империјата, ова пеење се изведува а капела и монофоно, како придружба на литургиските текстови.

За значајниот момент од заштитата на ова нематеријално светско наследство, кое сѐ уште е присутно и во Македонија, но и за начинот на кој тоа во земјава се практикува и третира, своите сознанија и ставови ги споделуваат: Велика Стојкова Серафимовска, етномузиколог од институтот за фолклор „Марко Цепенков“ од Скопје, унесков експерт за нематеријално културно наследство и Димитри Кумбароски, музички византолог, професор во средното музичко училиште „Тодор Скаловски-Тетоец“ во Струга.

– Впишувањето на византиското пеење во листата на УНЕСКО на нематеријално културно наследство на човештвото од Грција и Кипар претставува одличен чекор на валоризација и промоција и на духовната, односно црковната музичка традиција во рамките на нематеријалното наследство. Оваа иницијатива е одличен почеток и можност за една регионална соработка помеѓу земјите од регионот, кои се дел од византиското културно наследство: Македонија, Бугарија, Србија и Грција, каде што ова добро сѐ уште е живо и се негува со свој локални, односно национални специфики. Македонското византиско црковно пеење има свој специфики и карактеристики што имаат свои архивски записи, но се запишани и истражувани и од врвни македонски и светски византолози и истакнати научници од областа на црковното пеење, како Владимир Мошин, Сотир Голабовски и други – посочи Стојкова Серафимовска.

Во рамките на единствената музичка научна манифестација „Струшка музичка есен“ во организација на Сојузот на композиторите на Македонија, преку научни трибини и концерти веќе половина век се одвојува посебно внимание за македонското византиско пеење. Но она што го категоризира византиското црковно пеење како нематеријално културно наследство се токму неговото културно и социјално значење и неговата жива трансмисија и изведба. И покрај влијанието на таканаречената „Мокрањчева школа“ на хорско црковно пеење од првата половина на минатиот век, денес претежно присутно во соборните храмови во поголемите урбани средини, во македонските манастири отсекогаш, а и сега, се негува и се пее стариот Византиски осмогласник, кој претставува основа за македонскиот стил на машко и на женско византиско црковно пеење. – Оваа традиција се пренесува по устен пат и има длабока културна функција изразена преку музичките специфики во кои врз византискиот музички црковен кодекс се вградени македонскиот музички идиом и мелос, но и преку специфичните црковни музички форми, кои се изведуваат при црковните обреди. Дополнително, византиското пеење има и длабока социјална функција, која е видлива во колективната изведба не само на монасите и црковните лица, туку и на народот што учествува во црковните обреди и го чувствува ова пеење како свое, односно како дел од својот културен идентитет – вели Стојкова Серафимовска.

Таа укажа и дека заемното влијание на византиското и на народното пеење во Македонија се гледа и преку божиќните песни, кои се пеат токму на карактеристична византиско црковна мелодија пренесена во народното творештво. Според неа, живоста на овој нематеријален културен елемент може да се забележи и во годинашната промоција на „Божиќна песна“ испеана од популарни македонски музичари, како промоција на црковните вредности на Македонската православна црква.

– Сепак, кај нас сѐ уште не постои доволно развиена свест за значењето на нематеријалното културно наследство, па македонското византиско пеење не е впишано ниту во националниот регистар на културно наследство, ниту пак е започнат процес на валоризација. Со непостоење на музиколошки институт во државата, а и немање претставник на музичката наука и уметност во МАНУ, заштитата на црковното пеење не е соодветно регулирана и, секако, е запоставена. Впишувањето на византиското пеење на листата на УНЕСКО отвора нови можности за промоција на ова добро и на национално ниво. Не е невозможно приклучување кон апликацијата на Грција и на Кипар, тоа е дури и посакувано доколку Македонија ја заврши домашната работа, односно го валоризира и впише византиското пеење во националниот регистар. Живата состојба на ова добро во целост ги исполнува сите критериуми за негово впишување и во репрезентативна листа на УНЕСКО. Според меѓународните критериуми и препораки, секоја држава-членка, која смета дека на нејзината територија има и живее нематеријалното културно добро претходно впишано на некоја од листите на УНЕСКО од страна на друга држава, може да поднесе иницијатива за вклучување во номинацијата. Ваквите постапки се секогаш добредојдени и во целост со духот на Конвенцијата за нематеријално културно наследство на човештвото. Дополнително, регионална соработка со Грција во контекст на истакнување на заеднички регионални културни карактеристики ќе претставува одличен чекор кон изразување почит за културните вредности и отворање можности за културен дијалог – рече етномузикологот Велика Стојкова Серафимовска.

За музичкиот византолог Димитри Кумбароски забележлив дел од соопштението на УНЕСКО, по повод впишувањето на византиското пеење на листата на нематеријално културно наследство, најпрвин претставува фактот што ова пеење се определува со неговиот вистински назив – црковно пеење.

– Потоа во соопштението се нагласува неговиот историскиот континуитет од антиката до денес, а тоа значи дека византиското пеење е несведливо единствено на тесноисториската смисла и дека врската меѓу древните традиции и современата псалмодиска практика е природна. Прашање, за кое подолго време во науката се водеше дебата. Во соопштението исто така се потврдува дека ова пеење е наднационално и дека претставува исходиште на еден културолошки универзализам својствен за црквата. И, секако, одлуката претставува своевидна потврда на постигнувањата на сите наши свештенопсалти, мелурзи и научници низ историјата, кои придонеле во делот на византиското пеење, но и извесна афирмација на трудот и заложбите на неговите протагонисти денес – вели Кумбароски, кој како втор битен сегмент во одлуката на УНЕСКО го смета признавањето на единственоста на византиското пеење, во смисла на историскиот развој.

Тоа значи, смета тој, дека и покрај промените низ историјата, ова пеење останало едно и исто, т.е. дека она што денес го слушаме во црквата како византиско пеење, не претставува некаква реконструкција или реминисценција на изумрена историска практика, туку едно и исто, неминливо и неменливо музичко предание на црквата.
– Византиското пеење, наспроти сите конструкти, кои поради разни причини успевале да се наложат во богослужбата во одреден временски период, секогаш успевало да се воздигне токму поради неговата конститутивна природа. Поради сево ова, иако одлуката следува по предлогот на Грција и на Кипар, би рекол дека успехот, интересот, но и одговорноста се и наши заеднички – истакна Кумбароски.
Фото: Маја Јаневска-Илиева
Интересот за византиската музика треба да се насочи кон пишаната традиција

Византиското пеење кај нас има свои корени уште од 9 век, од времето на покрстувањето на македонските Словени. Светите браќа Кирил и Методиј и нивните свети ученици претставуваат втемелувачи на богослужбената, а со тоа и на псалмодиската практика кај словенските народи. Особено важна улога во таа смисла имаат св. Климент Охридски и неговиот универзитет во Охрид, каде што по примерот на квадривиумот на Цариградскиот магнаварски универзитет, се изучувала и музиката. Во продолжение, византиското пеење на овие простори следи извесна развојна линија, која изобилува со подеми и падови, но во втората половина 20 век, поради разни причини, тоа целосно ќе биде изместено од богослужбата. Во тој период, важна улога во неговото одржување ќе одигра струшката школа, а особено отецот Владимир Санџакоски, кој ќе стане инспирација за доајените на современата македонска музичка византологија – професорите Сотир Голабовски и Драгослав Ортаков. Тие ќе го актуализираат ова пеење во научните кругови и ќе ја иницираат познатата научнокултурна манифестација „Струшка музичка есен“, чија примарна цел беше да се занимава со проучување на византиското пеење на територијата на Македонија и со проучување на специфичностите на локалниот музички јазик. Интересот за византиското пеење живо се актуализираше на почетокот од 1990-тите години во црковните кругови и особено по 2000 година.
– Денес може да се каже дека се создадени сите предуслови за негово суштинско враќање, но потребни се и добра волја и решителност во самата црква и институциите. Интересот за византиската музика кај нас во иднина ќе треба да се насочи кон примарните музички извори, пишаната традиција, која се состои од музички ракописи и изданија. Претстои да се изврши целосен попис и да се изработат дескриптивни каталози на ракописното и на старопечатеното наследство, но исто така и да се дигитализираат истите тие. Фокусот секако дека ќе треба да се насочи и кон семиотичките содржини на ракописите и старопечатените книги. Патем, кон досегашните истражувања на домашните и на странските истражувачи. Ќе треба да се направи рекапитулација на постигнувањата, но и да се биде во чекор со современите тенденции во современата музичка византологија. И, секако, усната традиција, изразена во современата псалмодиска практика и документирана со аудиоснимки. Сево ова со сигурност ќе придонесе за автентично обновување на византиското пеење кај нас. Само така ќе можеме правилно да му се вратиме на изворното наследство, наспроти индивидуалните обиди, кои се далеку од критериумите на црквата за византиското пеење – вели Кумбароски.

 Катерина Богоева

 

Извор:

https://www.novamakedonija.com.mk/prilozi/lik/%d0%b2%d0%b8%d0%b7%d0%b0%d0%bd%d1%82%d0%b8%d1%81%d0%ba%d0%be%d1%82%d0%be-%d0%bf%d0%b5%d0%b5%d1%9a%d0%b5-%d0%bd%d0%b0-%d0%bb%d0%b8%d1%81%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0-%d0%bd%d0%b0-%d1%83%d0%bd%d0%b5%d1%81/?fbclid=IwAR17YdHT5hAHOb8Cm4Fy-JcyX0Nl7_HJ98m1IlfthfbS6PsJHcVAIqwOnHA

 

 

 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

Видео содржини

dobrotoljubie

Наука и Култура

Септември 25, 2024
Zivko.Grozdanoski3

Интервју со Живко Грозданоски: ДПМ може да дејствува гласно, сложно и независно

Ми се чини дека надворешните предизвици, како на пример отсуството на соработка со некои членови (на Управниот одбор) на ДПМ, некои обиди за саботажа итн. (сè се тоа нешта што веројатно секогаш ќе ги има); па сега слабиот рејтинг на ДПМ меѓу членството и во…
Август 29, 2024
TviTER231

„РАДОСТА НЕ ДОАЃА САМА, ТАА МОЖЕ ДА ЈА ЗАСЕНИ ТАГАТА“ Академик Ќулавкова добитничка на наградата „Браќа Миладиновци“ на СВП

Пред 35 години, август 1989-та, ми беше доделена првата награда за најдобра поетска книга на годината, напишана на македонски јазик, ‘Браќа Миладиновци’. Тоа беше мојата книга ‘Жедби’, со поднаслов ‘Престапни песни’. Во неа, во шест циклуси, опеав неколку…

По премиерата на новиот филм „The Walk“ во Њујорк на двојната кандидатка за Оскар - Тамара Котевска

Ное 14, 2023 Филм, Театар 1870
Tamara.Kotevska
Работејќи од нејзините разговори со Асил и другите деца бегалци, режисерката направи…

„ПОЕЗИЈА ОД МАКЕДОНИЈА“ и „Версвил“

Авг 19, 2023 Литература 2375
TVIT762
Реномираното меѓународно списание за поезија „Версвил“, својот најнов број во целост го…

Беседи

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Како што постојат места на земјата на кои успева само еден вид растение и нема такви други места на кои истото растение би растело, така и во Црквата Христова постои...

 Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Незамисливо е да се биде христијанин без подвиг и крст. Оној што води лесен живот не може да се нарече христијанин. Некои луѓе отсекогаш верувале дека христијанин е оној кој...

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Тоа бил празникот на христијанското царство, кое се родило под закрилата на Крстот, во денот кога царот Константин го видел Крстот над кој пишувало:: „Со ова ќе победиш…” Тоа е...

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Во Ветената земја - Палестина, дадена на израилскиот народ од Бога, во планините на Галилеја се наоѓа градот Назарет. Во тоа време тој бил толку непознат и малку важен, што...

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Самиот тој, со својот начин на живот, е олицетворение на покајанието. И нормално, не би ни можел да биде повикан од Бог да проповеда покајание ако целата негова сила не...

БОГОРОДИЦА

БОГОРОДИЦА

„Испитувајќи што му е најпотребно на молитвеникот за да беседи со Бог, по кој пат доаѓа молитвата, Богородица го пронаоѓа свештеното тихување..., оддалеченост од светот, заборав на сè земно и...

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

И колку славно било Нејзиното успение! Со каква светлина сјаело Нејзиното пречисто лице. Колку прекрасно, неописливо, неспоресливо благоухание извирало од нејзиното пречисто, приснодевствено тело, како што пишува св. Дионисиј Ареопагит,...

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Многу е важно правилно да разбереме и да ги запомниме зборовите на тропарот на великиот празник на Успението на Пресвета Богородица: „... По Успението не си го оставила светот, Богородице...’’.Нејзината...

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

А и зошто Господ, пред почетокот на Преображението ги избира најглавните од апостолскиот лик и ги возведува со Себе на гората? Секако, за да им покаже нешто големо и таинствено....

« »

Најново од култура

Православен календар

 

05/11/2024 - вторник

Св.ап.Јаков брат Господов; Игнатиј Цариградски

Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на светиот апостол Јаков брат Господов 23 октомври / 5 ноември 2024

Тропар на светиот апостол Јаков брат Господов 23 октомври / 5 ноември 2024

Како праведен Господов ученик,си го примил Евангелието,како маченик имаш смелост непобедлива,како јерарх се молиш, ти кој си брат Божји.

Тропар на светиот Христов рамноапостолен Епископ Ерополски Аверкиј 22 октомври / 4 ноември 2024

Тропар на светиот Христов рамноапостолен Епископ Ерополски Аверкиј 22 октомври / 4 ноември 2024

Божји угодниче, Аверкие свети милостив, незнаењето човечко го исплака,заблудата кон идолите ја разруши со силата Христова,адот пред тебе глава наведна,

Тропар на светиот Иларион Мегленски 21 октомври / 3 ноември 2024

Тропар на светиот Иларион Мегленски 21 октомври / 3 ноември 2024

 Чудо се јави како сведоштво, со дела на Божјите добродетели си засветлил,си ги пасел монашките заедници,исчистил архиерејските тронови,не поколебувајќи се...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная