СИНАКСАР
Стихови за миењето на нозете:

Бог, Кој некогаш го вознемири рајот додека одеше низ него во приквечерината,
Вечерта на Велики Четврток доаѓа да им ги измие нозете на учениците.
Стихови за Тајната вечера:
Вечерата е двојна: една е Пасхата на законот;
Втора е Новата пасха - Телото и Крвта на Господа.
Стихови за Првосвештеничката молитва:
Молитва и страв, пот од крв на лицето Христово, смрт,
А со тоа го прелажува ѓаволот.

Стихови за предавството:
Зошто доаѓате со ножеви и стапови да Го барате,
Оној што сака да умре за избавување на светот?

Во светиот и Велики Четврток, како што ни пропишаа светите отци, според Преданието што го примија од божествените апостоли и од светите Евангелија, ги празнуваме овие четири настани: миењето на нозете, Тајната вечера, свештената молитва и предавството Јудино.

Бидејќи еврејската пасха требаше да биде жртвувана во петокот, беше погодно вистината да биде во согласност со сликата, односно во истиот ден да биде жртвуван и Христос, нашата Пасха. Поради предвидување, како што велат божествените отци, Господ наш Исус Христос ја извршува во четврток навечер, бидејќи таа вечер и целиот ден од петокот Евреите го сметаат за еден ден и го именуваат ноќеденство - никтимерон (од едно заоѓање на сонцето до другото заоѓање). Тоа е причината поради која Он, со Своите ученици, ја изврши тогаш Пасхата според Законот, како што велат некои, меѓу кои и божествениот Златоуст. Прво, стоејќи простум и препашани, обуени во сандали, со стап в рака, запазувајќи ги и сите други прописи на законот, за да не се остави впечаток дека го прекршуваат. Оваа Пасха ја подготви Зеведеј, зашто стомната со вода ја носеше тој, како што вели Великиот Атанасиј, иако некои други за ова зборуваат поинаку. Потоа, откривајќи им на своите ученици едно посовршено славење, Господ ја востановува тајната на нашата Пасха, во горната одаја, кога ноќта веќе беше настапила, зашто е речено: „Кога настапи вечерта, Он седна на трпезата со дванаесетте." Видете, Ова не беше Пасхата на Законот, бидејќи се седнува на трпеза приготвена од леб и вино, додека порано била со печено месо и со бесквасен леб.

Пред почетокот на вечерата (вака зборува божествениот Златоуст), Он станува од трпезата, ја остава Својата горна облека и става вода во леген, Самиот правејќи се, за да го посрами Јуда, но и за да ги потсети другите апостоли да не бараат старешинство, како што тоа го покажува по миењето на нозете, велејќи: „Кој сака да биде прв, нека биде последен", давајќи се Себеси за пример. Се чини дека Христос најнапред му ги измил нозете на Јуда, кој без срам беше го зазел првото место. На крајот доаѓа до Петар. Но овој, бидејќи најревносен од сите, Му забранува, но на крајот пак Му дозволува да му ги измие нозете. Откако им ги изми нозете и покажа колку високо можеме да се издигнеме преку смирението, ги зеде повторно Својата облека и Своето место на трпезата, ги поучи да се сакаат еден друг, но да не бараат старешинство.

И додека јадеа им го навести предавството. Бидејќи тие се вознемирија поради тоа, Исус му рече само на Јована, тајно: „На оној што ќе му дадам едно парче леб, откако ќе го натопам, тој е оној што ќе ме предаде." Ако Петар знаеше на кого се однесуваат овие зборови, тој ќе го убиеше Јуда, бидејќи беше најревносен од сите. Или пак: „Оној што ќе ја стави раката своја во чинијата...", бидејќи се среќава и едното и другото.
По малку време, зеде леб и рече: „Земете, јадете", а слично и со чашата: „Пијте од неа сите, ова е крвта Моја на Новиот завет...ова правете го во мој спомен." Ова правејќи го, и Он јадеше и пиеше со нив. Забележете добро, дека лебот (квасен) го именува Свое тело, а не бесквасниот леб (азим). Нека се засрамат оние што принесуват бесквасни лебови за бескрвната жртва.
По лебот, сатаната влезе во Јуда; ако порано само го искушуваше, сега конечно се всели во него. Кога излезе, тој се договори со првосвештениците да им го предаде за триесет сребреника.

Hristos.sv.Nikola5.jpg

По вечерата, учениците отидоа на Маслиновата Гора, во една градина, наречена Гетсиманија. По некое време, Исус им рече: „Оваа ноќ сите вие ќе се соблазните поради Мене." Петар му рече: „Макар и сите да се одречат од Тебе, јас нема да го сторам тоа." А беше доцна, односно длабока ноќ. Исус повторно му рече: „Пред да запее петелот двапати, ти ќе се откажеш од Мене трипати." Така и се случи. Од ова Петар го обзеде голем страв. На овој начин Бог му ја покажа слабоста на неговата природа, но истовремено, бидејќи сакаше да му ја довери сета вселена, Он сака да му даде на знаење дека целиот свет има иста природа, и дека тој (Петар) треба да се покаже милостив кон грешниците.

Впрочем, тројното Петрово одречување ги претставува гревовите на сите луѓе против Бога. Пред се, заповедта што ја прекрши Адам; потоа прекршувањето на Пишаниот закон; на трето место, прекршувањето на заповедите на воплотеното Слово. Но, Спасителот го исцели со тројното покајание. Затоа Он му рече трипати: „Петре, ме љубиш ли?" Потоа им рече на учениците (покажувајќи им ја Својата човечка природа, бидејќи смртта е страшна за сите): „Душата моја смртно е нажалена." Потоа се оддалечи малку, колку што со камен може да се дофрли, се помоли трипати и рече: „Оче Мој, ако не е можно да Ме одмине оваа чаша, да не ја пијам, но нека биде волјата Твоја." И пак: „Оче, ако е можно, нека Ме одмине оваа чаша!" Од една страна, Он го вели ова како човек, но од друга страна Он вешто го отстранува ѓаволот со цел, овој последниов, мислејќи дека има работа со човек кој се плаши од смртта, да не прави пречки на тајната на Крстот.

Кога се врати при учениците и ги најде заспани, му се обрати на Петра и му рече: „Зар не можевте ниту еден час да бдеете со Мене?" А тоа значи: „Ти, кој велеше дека и до смрт ќе се бориш за Мене, еве, и ти спиеш како и другите!"

Hristos.sv.Nikola4.jpg
А кога мина на другата страна од потокот Кедрон, каде што имаше градина, таму остана со учениците Свои, бидејќи имаше обичај да оди таму често. Затоа и Јуда го знаеше тоа место. Откао зеде неколку војници, со народот што го следеше, тој се доближи до Исуса и Му даде целив. Овој целив беше договорениот знак, бидејќи Он требаше да биде фатен повеќе пати, но си заминуваше, без да биде забележан. Но овојпат самиот Исус излезе пред нив и им рече: „Кого барате?", бидејќи тие се уште не Го познаваа. Сепак, мракот не беше целосен, затоа што тие имаа светилки и факели запалени. Исплашени, тие се повлекоа и паднаа на земја. Кога Јуда го направи она за што се беа договориле, Исус му рече: „Пријателу, направи го тоа за кое си дојден", односно: „Ова е моментот да го направиш она за кое си дојден". И пак им рече: „Зар како на разбојник излеговте со ножеви и стапови да Ме фатите?" А дошле ноќе за да не настане бунт кај народот. Тогаш ревносниот Петар извлече нож, зашто за ова беа подготвени уште од вечерта, и му го отсече десното уво на еден од слугите на првослвештеникот, по име Малх. Но, знаејќи дека првосвештениците велеа за Него како тој не го слушал Законот, а поучувал, Исус го укори Петра, бидејќи не е добро за ученик на еден духовен човек да се служи со нож. И Он го исцели Малха. Кога, пак, Го фатија Исуса, врзан Го приведоа во дворот на првосвештеникот Ана, кој му беше тест на Кајафа, зашто таму беа собрани сите - фарисеи и книжници, кои извикуваа против Христа. Таму и слугинката му се нафрли на Петра и тој се одрече од Христа; кога мина ноќта, петелот запеа трипати и тој се сети, па горчливо заплака. Бидејќи веќе беше утро, од кај Ана, Христа го одведоа при првосвештеникот Кајафа, каде што го плукаа в лице и беа повикани лажни сведоци. Кога засветли денот, Кајафа Го испрати при Пилата. Тие што Го водеа не влегоа во судницата, за да не се осквернат и да можат да ја јадат пасхата. Некои, како што вели божествениот Златоуст, тврдат дека фарисеите и првосвештениците го прекршиле законот префрлајќи ја пасхата за другиот ден, бидејќи требало да ја јадат токму таа ноќ, но дека тие ја поместиле за наредниот ден, за да можеле да Го убијат Христа. Но, ако тие требало да ја јадат пасхата тогаш, Христос покажал, јадејќи ја претходната вечер, дека не упатил во совршената тајна. Или пак, како што беше речено, требаше да стане реалност она што во Законот беше само слика. Всушност, свети Јован вели: „Пред празникот Пасха". Од овие причини и ние го празнуваме се она што се случи во тој четврток и во наредната ноќ и со стравопочит правиме спомен на сите оние страшни и неискажливи дела и настани.

По Твоето неискажливо милосрдие, Христе Боже наш, помилуј не. Амин.

глас 4.

Во царството Твое, спомни не, Господи, кога ќе дојдеш во царството Твое.

Блажени се бедните по дух, зашто е нивно Царството небесно.
Блажение се тие што плачат, зашто ќе се утешат.
Блажени се кротките, зашто тие ќе ја наследат земјата.
Блажени се гладните и жедните за правда, зашто тие ќе се наситат.

Со дрвото Адам беше иселен од рајот, и со крсното дрво разбојникот во рајот се всели: првиот, кога вкуси, ја отфрли заповедта на Творецот; вториот, пак, распнат со Тебе, Те призна за Бог, викајќи: Спомени ме, Господи, во Царството Твое.
Блажени се милостивите, зашто тие ќе бидат помилувани.
Беззакониците Го купија од ученикот Творецот на законот и, како престапник на законот, му го предадоа на суд на Пилата, викајќи: Распни го, - оние на кои во пустината им даде мана. А ние, подражавајќи го праведниот разбојник, викаме: Спомни си и за нас, Спасителе, во Царството Твое.
Блажени се чистите по срце, зашто тие ќе Го видат Бога.

Народот јудејски неправеден, собор од богоубијци, на Пилата безумно му вика: Распни го Христа невиниот, а пушти ни го Варава. А ние го подражаваме добриот разбојник и со вера викаме: Спомни си и за нас, Спасителе, во Царството Твое.
Блажени се миротворците, зашто тие ќе се наречат синови Божји.

Како извор од Рајот, Христе, од Твоите живоносни ребра тече река што ја напојува Твојата Црква - духовниот рај, делејќи се како некогаш на четири Евангелија кои го напојуваат светот, и го веселат созданието, учејќи ги народите верно да му се поклонуваат на Царството Твое.
Блажени се гонетите заради правда, бидејќи нивно е Царството небесно!
Си се распнал заради мене, за да ми бидеш извор на спасение; си бил прободен во ребрата, за да ми источиш капки на живот; со клинци си бил прикован та, гледајќи ја длабочината на Твоите страдања, да ја познам висината на Твојата сила и да Ти пеам: Животодавче Христе, слава на Твојот крст и на Твоето страдање, Спасителу.

Блажени сте вие, кога ќе ве срамат и прогонат и кога ќе говорат против вас секакви лоши зборови лажно - заради Мене!
Гледајќи Те распнуван, Христе, сета твар трепереше, темелите на земјат се тресеа, светилата се скриваа, и црковната завеса се раздра, горите затреперија, и камењата се распаднаа, а верниот разбојник вика со нас: Спасителе, спомни си за нас во Царството Твое.
Радувајте се и веселете се, зашто голема е вашата награда на небесата!
На крстот со копје си го раздрал нашиот список и, вброен меѓу мртвите, си го врзал тамошниот мачител, Господи, Кој од адските окови ги избави сите, со Твоето воскресение.

Слава: Верни, сите еднодушно да се помолиме и да Го прославиме Отца и Сина и Светиот Дух: единство на Божеството, Кое пребива неслиено во три ипостаси, просто, неразделно и непристапно, со Кое се избавуваме од огненото мачење.

И сега: богородичен: Твојата Мајка, Христе, која бессемено Те роди по Тело, и која е вистинска Дева и по раѓањето остана нетлена, неа ја призиваме во молитвата, Владико многумилостиви, дарувај им прошка на прегрешенијата на оние што секогаш Ти пеат: Спомени не и нас во Царството Твое.

Извор: ПОСЕН ТРИОД

Издавач: МПЦ Црква Св. Петка-Мил Парк, Викторија- Австралија и Австралиско- новозеландска епархија и Преспанско- пелагоника епархија

Превод: преводот и препев од црковнословенски јазик, го направи д-р Јован Таковски

Друго:

Од Преданието за содржината на Велик четврток
Целоноќната служба на Велики четврток ѝ е посветена на Тајната Вечера, на којашто Спасителот ја востанови Тајната на Светата Евхаристија, оставајќи заповед Пасхата на Новиот Завет да се вкусува во Негов спомен, на Неговото Тело и Неговата Крв пролеана за отпуштање на гревовите. Во богослужењето на овој ден се говори и за предавството на Јуда.

„Беззакониот Јуда, којшто на Тајната вечера ја стави раката во чинијата заедно со Тебе, кон беззакониците ги пружи рацете за да ги прими сребрениците: тој ја пресмета и цената на мирото и не се исплаши да Те продаде Тебе, Кој немаш цена; тој ги пружи и нозете за да му ги измиеш, Му даде лажен целив на Господа, за да им Го предаде на беззакониците: откако се одрече од соборот на апостолите, иако ги фрли триесетте сребреници, не се удостои да го види Твоето тридневно Воскресение. Господи, Кој воскресна, помилуј нѐ.“ (стихира од Вечерната на Велики Четврток)

За Велигден постои обичај да се обојуваат варени јајца во различни бои, но централното место им припаѓа на јајцата обоени црвено. Историјата ни го сочува тоа предание. После Воскресението на Исус Христос Неговите ученици и следбеници заминаа во различни земји, насекаде возвестувајќи ја радосната вест за тоа дека повеќе не треба да се плашиме од смртта. Неа ја победи Христос, Спасителот на светот. Тој воскресна и ќе го воскресне секого што ќе поверува во Него и што ќе ги сака луѓето со љубовта со којашто Тој ги љубеше.

Марија Магдалена се осмели со таа вест да отиде кај самиот римски император Тивериј. Бидејќи постоел обичај кај императорот да не се оди без подароци, Марија Магдалена понела со себе едно обично, бело јајце од кокошка. Го избрала јајцето како подарок со одредена смисла. Јајцето секогаш било симбол на животот: под кревката лушпа се наоѓа, скриен од нашите очи, животот којшто во одреден час ќе се ослободи во вид на малечко пиле. Но, кога Марија почнала да му зборува на Тивериј за тоа дека Исус Христос исто така се ослободи од оковите на смртта и воскресна, императорот се насмеал велејќи: „Тоа е исто така невозможно како и твоето бело јајце да се претвори во црвено.“ И уште не ја завршил реченицата, а јајцето во рацете на Марија Магдалена станало црвено. Оттогаш за спомен на овој настан, кој ја изразува нашата вера во Воскреснатиот Господ, ние ги обојуваме јајцата.

Преземено од http://www.paskha.ru