Востоличен новиот Кумановско-осоговски Митрополит (26.07.2020)

На 26 јули 2020 г., на празникот на соборот на свети архангел Гаврил, во соборниот храм „Свети Никола Чудотворец“, во Куманово, Архиепископот Охридски и Македонски и на Јустинијана Прима г.г. Стефан, заедно со архиереите на Светиот Синод на Македонската Православна Црква – Охридска Архиепископија, отслужи Божествена Литургија, на која беше хиротонисан новоизбраниот Епископ Сарандопорски Григориј, и беше востоличен за архиереј на Кумановско-осоговската епархија. На хиротонијата присуствуваа свештенослужители, монаси и верници од државата.

На Литургијата Архиепископот г.г. Стефан се обрати со следните зборови:

„Колку што епископското служење е добро и колку што е големо, толку е и тешко. Ако е тешко да се биде под власт многу потешко е да началствуваш, советува свети Григориј Богослов, и колку си поголем, толку повеќе биди и понизен за да најдеш милост пред Господа“.

„За епископ, потребни се и мудрост, трпение, кроткост, одаденост и постојаност во верата, надежта, љубовта.“ Архиепископот г.г. Стефан го повика новоизбраниот архиереј да направи достојни дела, да го проповеда словото, службата да ја исполнува добро.

„Какви и да се времињата и потребите кои ги притискаат луѓето, проповедта на Црквата секогаш е проповед на покајанието и враќањето при Бога. Па затоа сè што ќе работиш и говориш посведочувај дека Црквата е изградена и се гради и со жртва, и со љубов, и дека секој архиереј и секој свештенослужител е должен постојано да искажува благодарност со која ќе Му служи на Бога, благоугодно, со почит и со страв.“

„Епископот треба да е трезвен, воздржлив.“ Архиепископот се осврна и на потребата од поука за евангелската вистина насекаде, укажувајќи дека и по 20 столетија христијанство во Македонија сè уште жетвата е голема, а работници се малку.

„Образование во верата е потребно за сите генерации. Но, во недостаток на вистинска можност, младите да се запознаат со еванглеските вистини уште во училишните години и тоа од образовани кадри во таа област, како и безможноста за Бога и за Црквата да се каже и прикаже во медиумите светите храмови ни остануваат да ни бидат единствени училници.“ Архиепископот го повика архиерејот кој има високи научни звања да се потруди да најде соодветни начини за поучување на Христовата наука. Исто така, го повика новиот митрополит да помогне во зачувувањето на единството и помеѓу архијереите, свештенослужителите, народот.

Слово на Митрополитот Кумановско-осоговски г. Григориј

Предвечниот Бог Кој вовел сѐ од небитие во битие, кому Му служи неброен ангелски собор, а на чие славословие денеска и ние празнувајќи се придружуваме, сепак благоволил токму од човек да прима логосен, литургиски принос. Затоа, восхитени од Божјата љубов, преку зборовите на псалмопеачот се прашуваме: Што е човекот, та го паметиш (Пс 8, 5), или синот човечки, та внимаваш на него (Пс 143, 3)!?

Таа сила на верата во Бога, нè поткрепува во таинството на животот да се движиме смирено, осознавајќи дека нашето постоење нема основа самото во себе, дека не сме плод на природна случајност, туку дека човекот е потенцијална личност или секвенцијален примерок, чија вредност не е однапред одредена. Ние сме возљубени Божји созданија, кои имаат можност да создадат сопствен начин на постоење ‒ добродетелен или злодејствителен.

Епископскиот чин што денеска преку вас го примам, го разбирам како служење, што во себе ги обединува и најголемата чест и свеста за сопственaтa немоќ. Има ли поголема чест и подобро „дело“ (1 Тим 3, 1) од тоа, да се служи на главната цел на Божјиот домострој ‒ спасението на луѓето, кои Божјата Промисла денес ги доверува на мојата грижа на моето тајноводство.

Затоа, мојот живот и надеж ги доверувам на човекољубивиот Господ Христос, и се молам Неговата благодат, што Тој ја испраќа во Таинството на хиротонијата, да дејствува во мене (Еф 3, 20), исцелувајќи ги моите слабости, дополнувајќи ги моите недостатоци (2 Кор 12, 9).

Возљубени мои браќа и сестри во Христа Бога,

Ви благодарам што ме удостоивте со вашиот одговор: „Достоен“. Без тоа одобрување од литургискиот народен собор, преемството на хиротонијата е недоволно за дејствителноста на архијерејскиот чин, зашто епископскиот чин ги обединува едниот и многуте во заедницата на Светиот Дух.

Не постои служење на епископот, без сослужување на целиот народ, и не постои служење на народот, без сослужувањето на народот кон епископот. Епископот не може да биде на чело на Литургискиот собор, без сослужување на неговите учесници, бидејќи тој служи во нивно име. Ако од поимот Црква отпадне неговиот суштински елемент ‒ соборот, тогаш, фактички, без учеството на народот во Литургијата, нема собор, туку постојат само сакрални чинови што ги извршуваат само посветените. Богослужењето само на клирот, а без учество на народот, претставува профанизација или деконсекрација, односно обесветување на Литургијата.

Господ наш Исус Христос на секое поколение му дава наследници на Светите апостоли; епископи кои ќе го поучуваат и ќе го водат своето духовно стадо по спасителниот пат. Сега, кога стапувам на патот на епископското служење ‒ управувајќи и споделувајќи Го Словото на Вистината, го примам под омофорот секој конкретен христијанин од нашата богочувана епархија. Доаѓам со желба да им служам на сите, непрестајно себе да се принесувам на другите како дар, никогаш да не го барам своето, туку секогаш, заради Христа, да делувам за добробит на ближниот.

Ве повикувам, браќа и сестри, заеднички да Го следиме Господ Исус Христос, Кој е Патот, Вистината и Животот (Јн 14, 6). Тој е Пастироначалникот во Кого е нашиот епископски авторитет. Поддржувајте го нашето авторитетно пастирствување со целиот ваш христијански живот во прегратките на МПЦ‒ОА, која е нашата духовна мајка, а јас срдечно ќе се раководам од зборовите на свети апостол Петар, кој советува, епископот да ги надгледува своите духовни чеда не присилно, туку драговолно и според Бога, и само така ќе биде пример за следење (1 Пт 5, 2‒5).

Секоја локална Црква, под раководството на својот епископ, кој извршува Божествена Литургија, ја има полнотата на Црквата. Македонскиот народ ја живее полнотата на христијанскиот живот. МПЦ‒ОА е пример на здраворастечко тело, кое своите членови ги развива во богоподражавачко единство со сите останати (православни) народи.

Православниот црковен живот, пред сè, е литургиски живот. Литургијата е центарот на православната побожност. Затоа, браќа и сестри во Христа Бога, што почесто заеднички да Му благодариме на Бога на Света Литургија, заеднички да ја откриваме нејзината мистагогија, учествувајќи и причестувајќи се, да стекнеме спасение.

Во современата духовна дезориентираност што владее во светот, не е мала грижата што ни претстои. Потребно е за луѓето да се создаваат можности, тие да се сретнат со едниот вистински Бог Троица, и во својот живот да Го познаат Воплотениот Син Божји, Господ наш Исус Христос.

Постојаното развивање копнеж кај народот за црпење „жива вода“, животни енергии од чистиот извор на Божјата благодат ‒ од Православната Црква, е целта кон која го упатувам моето делување како епископ, и на која го посветувам целиот мој живот. За таа света цел на црковната мисија, ќе вложуваме многу молитви и напори, ќе ги користиме сите благословени средства и современи технологии.

Секогаш искрено ќе бидам спремен за дијалог со сите добронамерни луѓе. А дијалогот и помирувањето ќе бидат начело преку коишто ќе настојувам во пракса да ги применувам, бидејќи верувам дека тие се вредности коишто извираат од самата срж на Евангелието Христово. Меѓутоа, не таков дијалог и помирување што би бил базиран врз основа на обединување на христијанските апологетски системи, со употреба на разумот како суштинско својство, туку врз основа на опитно усогласување од општото кон поединечното откровение на Вистината.

Возљубени во Господа,

Свесни сме дека принципот на секуларност сè повеќе станува клучна детерминанта во животот и во односите меѓу Црквата и државата, и го цениме религиозниот плурализам, но не смееме да дозволиме да се заборава или да се потценува историската вистина за примарното место и важност на националното, културното и духовното наследство ‒ чувано, збогатувано и пренесувано од православната Црква во Македонија. Вредностите што сме ги наследиле со православното Предание не се само културни споменици од духовното минато, туку се залог и гарант за иднината на православниот народ а, со него и на нашата држава.

Нашиот молитвен и делотворен ангажман за промовирање на христијанските вредности е духовна борба за утврдување на живоносните темели на општеството, без коишто тоа, не само што ќе нема напредок, туку ќе му биде загрозен и опстанокот. Конечно, зборуваме за вредности коишто се зраци од Христовата вечна светлина, која го просветува секој човек кој доаѓа во светот, а не за изопачени вредности коишто денес јавно или подмолно се лиферуваат. Ако нешто се прогласува како вредност, неговата аксиолошка содржина, ќе биде нараздвојна од Богочовечката Личност на Господ Исус Христос.

Христијанскиот идентитет на личноста е сеопфатен. Тоа значи, дека христијанинот не може да биде верник само приватно. Христоносни сме во секое време и на секое место. Не постојат официјални околности во кои би биле принудени да настапуваме независно или спротивно од нашиот христијански светоглед. Обратно, државните регулативи го гарантираат и почитуваат христијанскиот интегритет на личноста. Во тој правец, од државната власт очекуваме неселективно да се грижи, никој да не биде вознемируван од агресивно религиозно или идеолошко изразување од ничија страна.

Мораме да истакнеме, дека ние не учествуваме во креирањето на наставните програми, но ќе внимаваме на образовните процеси во школството. Наша должност е да се грижиме за образот Божји во детските и младите души, тој да не биде повреден од никакви антихристијански содржини. Сè уште експлицитно не постои атеистичка наука, бидејќи како воопшто може да се негира нешто што постои, туку тоа што му се понудува на современиот човек е апатеизам. Апатеизмот има тенденција да биде применет и во образовните процеси. Апатеистичките процеси, пак, развиваат методи на секуларна наука, коишто светот и човечкото постоење го објективизираат во технократските и хедонистичките начини на посотење. Апатеизмот има цел неприсилно да го поттикнe човекот да се оддалечи од Бога, тврдејќи дека е неважно Неговото постоење, односно е бескорисно и беспотребно, зашто, како што учат, на овој степен на рационален развој, човекот не може да Го спознае, и заради тоа, не треба Бог да биде предмет на човечкото истражување; и затоа определени теории, во образовните процеси, коишто не се од егзактните науки, не може да се наметнуваат како исклучива вистина, туку само како поединечни теории помеѓу повеќето други слични или сосема различни. Оттука, мора да се знае, дека ќе го протежираме начелото „нетолерантност кон нетолератноста“.

Навистина, во услови кога и овој град и нашата држава Македонија не се хомогени од религиски аспект, во овој национално‒религиски mixtum compositum, не е лесно да се тврди или да се согласиме, дека некои теоретски постулати што произлегуваат од различни светогледи ‒ се вистинити, а други – лажни. Во секуларното општество доминира релативизмот којшто ги негира апсолутните вредности. Иако се чини дека тој ја обезбедува меѓурелигиската толеранција, во теолошки контекст, релативизмот е целосно негирање на постоењето на Бог во монотеистичка смисла, и отфрлање на Божјиот приоритет во нашиот живот. Таквиот редукционизам е неприфатлив, не само за нас христијаните, туку и воопшто за секој религиозен човек. Не може православниот човек, преку метод на поединечни откажувања од догматските постулати, да се доведе до општо откажување ‒ преку бесконечна регресија од самите негови постулати, којашто ќе го доведе во состојба на засекогаш и бесконечно богоотуѓен, бидејќи православниот човек има совршено спознание на стварите, и знае да го чита светот. Ако верата се сведе на такви, осиромашени тврдења за суштинското, таа ја губи својата концептуална длабочина, па и својата човечка вредност.

Ние исповедаме, дека има само една доследна област на вистината, достојна за името Вистина; и таа се наоѓа во Словото Кое стана Тело, во Синот Божји, Кој стана Син Човечки ‒ Господ наш Исус Христос. Се разбира, никого не принудуваме да ја прифати оваа христоцентрична, сеопфатна Вистина, за Самата таа да остане Вистина. Христијанската толеранција ја изразуваме, така што со Христовата љубов, во секого го пронаоѓаме образот Божји. Човекот како особен носител на образот на личносниот Бог се остварува преку слободното чувство за меѓусебното единство на човечкиот род. На секој човек му пристапуваме во сета негова различност, и се радуваме, ако сме сопатници на Патот или пак, во мир се разминуваме. Сепак, различните сфери во граѓанскиот живот нѐ упатуваат едни кон други за разновидна соработка, независно од нашите религиозни убедувања. Затоа, како во минатото, така и во иднина, со сите претставници на верските заедници, со релевантните општински фактори и државни институции ‒ секој во својот домен и со својот специфичен придонес ‒ ќе продолжиме да работиме за општата благосостојба на граѓаните.

Денеска од МПЦ‒ОА, пред сè, добив одговорност. Одговорноста за моето епископство е категоричкиот императив, целосно поврзан со Одлуката од III Црковно народен собор, којашто е содржана во Преамбулата на Уставот на МПЦ‒ОА. Преамбулата е lex generalis; општо правно начело, коешто, освен што ги регулира границите на слобода при уредување на посебните прописи, исто така, ги ограничува органите на МПЦ‒ОА, но и поеднинците, од историска и од уставно‒правна тематика. Одлуката од III Црковно народен собор не е обична декларација, бидејќи таа има правна сила, исто како и сите останати одредби од Уставот на МПЦ‒ОА. Одредбите во Преамбулата на Уставот не се апстрактни, туку содржат конкретни или експлицитни норми за историско‒правниот развој на автокефалноста на МПЦ‒ОА. Самите одредби продуцираат обврски кон сите законодавни и управни органи на МПЦ‒ОА ‒ да ги застапуваат и да ги штитат нејзините автокефални интереси. Преамбулата е правен основ или врховен пропис од којшто произлегува егзистенцијата на МПЦ‒ОА, и оттука, таа е неизменлив правен пропис. Одредбите од Преамбулата ги прогласуваат целите, ги утврдуваат мотивите, и на свечен начин, го востановува историско‒канонско „верују“ на МПЦ‒ОА, каде што е посебно изразена волјата на клирот и народот. Оттука, за нас Преамбулата е надуставна норма којашто секогаш има важност, и има полноправна сила. Таа е ius cogens или перемпторна норма, неизменлива норма од којашто не е дозволено отстапување. Ќе настојуваме да се санкционираат сите вонинституционални и противуставни дејствија, што се однесува до неуставното постапување, при кршење на одредбите од Преамбулата, без разлика од каде доаѓаат.

Ваше Блаженство, Ваши Високипреосвештенства, браќа и сестри во Христа Бога,

Денес повеќе од било кога чувствувам дека мојот сегашен и иден живот не ми припаѓа само мене, туку на Бог Животодарителот.

За мојот развој како личност, благодарен сум на митрополитот Јосиф. Неговото пастирство најголем израз доживува како служење на другите. Неговата лидерска моќ е трансформациска, се манифестира во давање, во помагање на луѓето. Личноста на митрополитот Јосиф има единствена карактеристика ‒ сите ги инспирира и ги мотивира да го постигнат својот целосен духовен и егзистенцијален потенцијал. Уште од самиот почеток, митрополитот Јосиф се покажа ‒ нè само како добар учител кон мене, туку и како практичен демонстратор на знаење, оној што инспирира развој кај другиот. Затоа, ја изразувам мојата длабока почит и благодарност кон Високопреосвештениот митрополит Јосиф, кој минативе години пројавуваше татковска грижа кон мене и кон сите кои беа под неговиот омофор. По Божја волја влегувам во неговиот труд (Јн 4, 38), и продолжувам онаму до каде што стигна тој со неговите саможртвени заложби.

Сепак, мојата особена благодарност е кон Неговото Блаженство, Архиепископот наш Стефан, нашата светост, со кого поминавме драгоцено време и стекнавме драгоцено искуство. Тој е нашиот кормилар, кој постојано се обидува да ги минимизира: фрустрираните преференции, манипулирањето со уставно‒канонскиот систем на МПЦ‒ОА, опструкциите кон промените, бидејќи на многумина промените не им носат лична корист и задоволство. Неговите заложби да обезбеди постојана благосостојба на МПЦ‒ОА и на сите верни, е проследена со многу неосновани осуди и понижувања. Ваше Блаженство, секогаш ќе ја имате поддршката за развојот на МПЦ‒ОА.

Секако, сакам да искажам и благодарност кон моите родители, кои ми ја пренесоа љубовта кон науката, кои ме воспитаа постојано да бидам трезвен при испитувањето на трајните вредности. Моите родители ме воспитаа и ми ја дадоа основата ‒ да се држам кон доброто, лошто да не го прифаќам. Основата што родителите ја вградија во мене, ми ги определи знаците покрај патот, ја определија мојата вистинска смисла на животот.

А моето најголемо благодарам е за молитвеното застапништво на Пресвета Богородица, за закрилата на светите небески, бестелесни сили. По молитвите на свети Николај Мирликијскиот Чудотворец, свети Климент Охридски, свети Јоаким Осоговски, свети Григориј Палама и на сите свети, Господ нека ми биде помошник и покровител на патот на новото служење.

Амин!