Секоја година на 29 мај (стар стил) Црквата Христова молитвено си спомнува за славниот и маченички подвиг на сите оние што паднале под бедемите на Царицата на градовите, Престолнината на Ромејското царство, Градот на Великиот Константин, бранејќи го од лутите напади на незнабожните Агарјани во годината Спасителова 1453-та. „Целиот свет“, пишува црковниот химнограф , „се опфати од страв, гледајќи го светиот Град од Агарјаните обесчестен; граѓаните со солзи повикуваа: Граде, венецу на славата и на веселието на сета земја, сега си разорен поради гревовите наши; јароста на гневот Божји нѐ достигна, се исполнивме со горчина. Денес на вселената ѝ замижа окото… Но, Господи, во денот на Твојот гнев помилуј нѐ, како благ и човекољубив“.

Константинопол, Градот на Богомајката, окото на светот, падна, но не и неговото бесценето духовно наследство. Ако Византија како царство престана да постои, византиската цивилизација продолжува да живее и да цвета. Бедемите на Новиот Рим, кој ја напои сета вселена со Божественото учење и спасителните догми и го просветли светот со премудрост вишна и земна, се срушија, но неговото евангелско дело не престанува да блеска и да се надоградува и денес преку првопрестолната Мајка Црква, Вселенската Патријаршија. Многу прекрасни зданија се разрушија, безбројни скапоцености и префинети дела на највозвишени уметности пропаднаа, но Црквата, како што Самиот Христос рече, вратите на пеколот не ја надвладеаја. Продолжува да свети и денес од нејзиното седиште во Фенер, како вистински фенер за целата православна екумена.

Како и во годините наназад, Бигорската Свештена Обител денес низ молитва си спомна за величието на православната Престолнина и на нејзиното наследство, како и за маченички загинатиот ромејски автократор Константин ΧΙ Палеолог и за сите души што паднале во одбрана на света Христова вера и на нејзините светињи. Нека им биде споменот вечен!

Последниот ромејски василевс Константин XI Палеолог (1449-1453)
Во продолжение приложуваме една трогателна и тажачка композиција, составена набрзо по падот на Константинопол од очевидецот на страшните настани, Мануил Дука Хрисаф, на глас осми, во исполнение на Великиот Протопрезвитер на Великата Христова Црква, о. Георгиј Цецис. Во суштина, текстот на композицијата се состои од почетните стихови на псалмот 78: Боже, дојдоа незнабошците во наследството твое… За повеќе податоци околу оваа композиција, како и за црковната музика во отоманскиот период, можете да прочитате тука.

Падот на Константинопол 1453 г.
Ова е текстот на псалмот за којшто е создадена мелодијата:

Боже, незнабожците дојдоа во Твоето наследство,

го осквернија светиот Твој храм,

мртвите тела на Твоите слуги им ги дадоа како храна на птиците небесни,

а телата на Твоите светии – на земните ѕверови;

ја пролија нивната крв како вода околу Ерусалим, и немаше кој да ги погребе.

Станавме за потсмев на соседите наши, срам и подбив за оние што се околу нас;

До кога, Господи, ќе се разгневуваш постојано,

до кога ќе гори лутината Твоја како оган?

Излеј го гневот Свој врз народите, што не Те познаваат,

и врз царствата, кои не го признаваат името Твое,

не спомнувај си за нашите стари гревови,

туку помогни ни скоро и помилуј нè.

Извор: Бигорски манастир