Катица ЌУЛАВКОВА: Припитомена дивина

Припитомена дивина
- Kон книгата Манастирски води: Осамен волк од Кипријан Слепченски2019-

Пред нас е најновиот том од поетската полилогија Манастирски води на Кипријан Слепченски, со под-наслов Осамен волк (издание на манастирот „Свети Атанасиј Велики“ – Журче, Демир Хисар).
Оваа збирка песни, втемелена врз концептуален тематски и жанровски пристап, е придружена од уводна реч на авторот Кипријан Слепченски. Уводниот оглед на авторот е автоинтерпретативен, автопоетички(оглед). Во него е опеана тезата за „јазик без зборови“ (КС, 2019: 6) кој и’ претходи на песната и следи по песната. Јазикот на песната, впрочем, не е само јазик на зборови, туку во себе го вградува јазикот на звукот и созвучноста, јазикот на тишината, јазикот на интерпункцијата која пак вклучува и недоизреченост, и прашалност, и зачуденост, и згрозеност и крик на изненада и на болка и на протест... Тој, во случајов, е дополнет со визуелни илустрации. Песната е еден тотален јазик на којшто му соодветствува тотална семиотика.
Песните од оваа збирка се гранични песни, пишувани по рабовите меѓу внатрешниот, духовниот, православен манастирски живот и другиот, надворешниот свет. Постоењето, бивствувањето, опстанокот и духовниот подем во таква гранична, меѓна состојба, води кон специфично вдахновение, особена мечта и деликатно психолошко и ментално нијансирање, подвоеност, потрага, конфликтност, не/припадност.
Всушност, поезијата на Кипријан Слепченски е мисловна, со висока доза на созерцателност и самосозерцателност. Таа набљудува, набљудувајќи го надворешниот и внатрешниот свет. Тоа набљудување не е толку интелектуално и рационално, колку што е емотивно. Оттаму во поезијата на Осамен волк е создадена спрега на чувствата и духовноста, на знаењето и поривите, на чувствата и претчуватвата, на светото и профаното, на свесното и несвесното.
Оваа поезија е обележана токму од таа состојба на внатрешен психолошки судир, од силна внатрешна тензичност, од ексклузивна поетска драматичност. Можеби токму поради таа драматика на песните е изведен и насловот на збирката Осамен волк. Овој наслов евоцира слика на изопштеност, на осаменоста (самотноста, самотијата, самувањето) како личен избор, осаменост која се остварува како див крик, како потресен и уникатен волчи виј, како опомена дека светот ни завршува ни се исцрпува во кругот на урбано-руралните опкружувања, туку ја вклучува природата, а таа вклучува дивина, па и она кое се наоѓа отаде дивината.
Тие предели отаде дивината се неимоверни предели обележани од знакот на сакралното. Сакралното не е безлично иако не може да се поистовети со конкретно лице ни личност. Сакралното е припитомена дивина, дива питомост, митска слика на светот, јазик во зачеток, неспознатлива мудрост, Дух на вистината (како што го нарекува поетот Кипријан Слепченски).Драматичноста на поезијата во оваа збирка, како и во целата полилогија, се потпира и врз внатрешниот дијалог меѓу поетот и Духот на Вистината, кој се води во хармонија со православниот логос, а воедно ритмички и обредно.Тие обраќања до Духот на вистината и неговите реплики или искажувања создаваат театрален амбиент и го означуваат мизансценот на поетската книга.
Отуѓувањето од надворешниот свет и од светот на прагматичните вредности се осмислува како портал на слободата, како услов за ослободување од робувањето на стереотипниот поглед на свет и неговите клишеа. Поетот во оваа збирка е во потрага по вистински зборови, со дискретен но неспорен протест против празнословието и злоупотребените зборови изведени како лажнословие, прелага, полувистина, клевета, стапица - замка. Во повеќето песни се насетува и една горчина пред несовршеностите на обичната, надворешна стварност која на мигови поприма критичка интонација, ироничен нагласок, па дури и презир, крик на волкот - самотник.
Поетот нескриено крика за слобода, начело без коешто се обесмислува постоењето на сите рамништа: во творештвото, во изразувањето, во вероисповедта, во мечтањето... Тој ја сфаќа слободата како благодат од Бога, но и од човека. И на тој план се насетува една траума поради драмскиот конфликт меѓу човечката и божјата визија на слободата.
Некогаш, за жал, човек човеку ги оспорува суштествените, иманенти и наследени права, со што му ја ограничува слободата. Божјото и човечкото начело некогаш се судираат, затоа што човекот е постојано изложен на искушенијата на мрачните страсти, на овоземското зло. Насилството му е својствено на човекот кој се одродил од принципот на доброто, а со тоа се отуѓил од злото. Човек на човека – волк, вели древната поговорка во којашто е проектирана народната мудрост. Падната е магла над умот, да го парафразирам стихот од една песна (с. 46), треба да се отстрани, да се истера, да и’ се направи пат на светлината.
Драматичноста на поетската мисла произлегува и од нарушената рамнотежа меѓу небесната и земната татковина, меѓу врховното и профаното начело. Во оваа нерамнотежа се препознава кризната состојба во којашто се наоѓа последниве години македонската држава, а со неа и македонската нација. Поетот не соопштува ништо директно, но се насетува говорот на траумата и кога е замолкнат или преоблечен во рувото на поетската реторика.
Кипријан Слепченски станува се’ посериозен поет, поет кој „во ноќите го видел денот“ („Желба“, с. 126), кој ги опева своите драматични виденија и чувствувања. Тој е свесен дека љубовта постои само таму каде што се согорува („Како да љубам“, 2019:149), каде што човек целосно се предава и се жртвува на Другиот. Таквата љубов е ослободена од суета и егоцентричност.
Во оваа книга тој посветува неколку песни и на деца со церебрална парализа и посебни потреби. Во тие песни е искажана милосрдност својствена на монашкиот дух и на благодатната личност. Милосрдието е пат кон слободата, чин на ослободување, чин на очовечување. А кај што има очовечување, има и доближување до Бога.
Песните се напишани, претстои нивното читање, драги читатели и почитатели на поезијата.