ЗОШТО НЕ СЕ САКАМЕ САМИТЕ СЕБЕ?

Љубовта кон себеси се нарекува и самоприфаќање. Колку подобро човек се однесува кон себе, толку подобро се однесува кон другите луѓе. Колку повеќе човек се прифаќа себеси, толку полесно ги прифаќа другите луѓе и полесно му е да се усмери на нив. Меѓутоа, што е тоа што не прави нас луѓето да не се сакаме себеси?
Егоизмот е токму тоа: кога на човекот му е тешко да се усмери кон другите луѓе. За жал, зборот егоизам во нашата култура, носи многу негативно значење и е детерминирано тврдењето дека егоистот е лоша личност. Тоа е многу површно расудување. Човекот е егоистичен не затоа што би можел но не сака да се усмери на опкружувањето, туку затоа што не може да се усмери на друг, да се стави себеси во неговата положба. Егоистот е психолошки „истрошена“ личност. Внатрешните ресурси на таквата личност се толку празни што „егоистот“ ненамерно ја насочува целата своја енергија да се одржува самиот себе. Целата негова свест е свртена навнатре, егоцентрично насочена. Љубовта кон себе придонесува за подобрување на односите со околината, додека егоизмот придонесува за отсуство на такви односи.
Комплексот на ниска вредност воопшто не е исто што и свесноста за сопствените ограничени можности. Можеме да видиме многу луѓе кои многу скромно ги ценат своите можности, но во исто време воопшто не оставаат впечаток на искомплексирани личности. Човекот кој вели: „Мојата неорганизираност е голем проблем за мене!“ или "Никогаш нема да научам да возам кола!" - воопшто не изгледа на човек кој поседува некаков проблем. Напротив, ваквите изјави делуваат дури и симпатично.
Што е тоа комплекс на пониска вредност? Тоа е кога човек не размислува за своите доблести или маани, туку за тоа што ( заради тие доблести или маани ) заслужува од другите, што може да очекува поради тие успеси или неуспеси. Комплекс на пониска вредност значи: дека човекот очекува (обично несвесно) другите да ги оценат неговите постапки и неговиот труд. Го направи тоа, успеа – добар си, браво. Не си го направил тоа, си го направил погрешно - лош си.
Личноста со комплекс на пониска вредност се плаши од своите маани, се плаши да ги признае дури и самиот на себе, затоа што мисли дека ќе биде обвинет, исмејан, дека повеќе нема да може да се смета на него, дека ќе биде пречкртан од списокот, генерално, дека ќе биде подложен на осуда и отфрлање, на кој било начин. Комплексот на пониска вредност е негативна слика за себе - недостаток на самоприфаќање.
Би рекол дека има две причини зошто луѓето не се сакаат себеси. Првата причина - по важност и хронологија е онаа што се развива во детството, кога нема и не може да има никакво сакање или несакање на себеси. Тоа е љубов или несакање од страна на родителите на детето. Всушност, сите ментално здрави родители ги сакаат своите деца. Но, дали детето ќе се сака или не, не зависи само од нашите родителски, внатрешни духовни чувства, кои не се видливи однадвор. На самоприфаќањето и позитивната слика за себе на детето влијае она што родителите го покажуваат кон него, преку нивното однесување. Кога детето ќе види дека родителите го укоруваат, дека се незадоволни од него, дека не сочувствуваат со него,
неминовно сето тоа го сфаќа лично. Добива чувство дека сето тоа и го заслужува. Тоа е негативна слика за себе, негативно самоприфаќање.
Внатрешно знаеме дека го сакаме своето дете, но во тој момент тоа не согледува на тој начин. Да се потсетиме на нашето детство: кога нè караа, кога беа незадоволни од нас, чувствувавме дека не нè сакаат и што е најважно, дека се во право затоа што не нè сакаат. На свесно ниво, детето може да се чувствува навредено, огорчено, сè да претвори во шега, но на подлабоко, несвесно ниво, брзо се навикнува на фактот дека тој самиот, како и она што го чувствува не заслужува вистинско прифаќање. Тоа е првата причина за неприфаќање на себеси, изворот на омраза кон себе, кој останува и делува на нас целиот живот.
Од адолесцентната возраст се појавува уште една причина која почнува силно да влијае на нашето самоприфаќање. Психата е структурирана на таков начин што луѓето спрема опкружувањето и кон самите себе – се однесуваат на истиот начин. „Добри“ се оние луѓе кои се добри кон мене и кои ми чинат добро. Јасно е кон кои личности се развива односот со предзнак минус. Подоцна, до степен до кој се развива нашето јас, нашата психа оценува токму според тие стандарди. Ние се сакаме или не се сакаме себеси од истите причини поради кои ни се допаѓа или не ја сакаме околината - поради нашата социјална слика, нашата улога во општеството.
Социјалната слика е она што јас го презентирам во однос на другите луѓе. Бидејќи со знак плус ги прифаќам само оние луѓе кои се добронамерни, сочувствителни, трпеливи кон мене, а не оние кои се критични и кои постојано ми се оправдуваат, јас и самиот себе се прифаќам само ако се однесувам на таков начин. Кога некој вика на мене, кога некој ме кара, ме казнува, ме лишува од нешто, ме исмејува - мојата психа не разбира дали е во право или не и моментално го отфрла: Не го сакам тоа, не го сакам тој човек. Во однос на себе, психата делува на ист начин. Затоа, човек кој вика на оние околу него - не се сака себеси, дури и кога околината би реагирала на тоа со разбирање и прифаќање.

Психологот Александар Колмановски
Извор: saborna-crkva.com
Подготвил: Симеон Стефковски

 Извор:

PP