Св. Јован Лествичник - За земното небо и воскресението

ЗА ЗЕМНОТО НЕБО И ВОСКРЕСЕНИЕТО НА ДУШИТЕ ПРЕД СЕОПШТОТО ВОСКРЕСЕНИЕ, БОГОПОДДРЖУВАЧКОТО БЕЗСТРАСТИЕ И СОВРШЕНСТВОТО (поука 29)

Св. Јован Лествичник

Поука 29

Ете, и ние кои лежиме на дното на најдлабоката јама на незнаењето, во темнината на страстите и смртната сенка на нашето тело, по дрскоста своја започнуваме да философираме за небото на земјата.
Ѕвездите се убавина на небескиот свод, а украс на бесстрастието – се добродетелите. Бесстрастието, сметам дека не е ништо друго туку едно небо на умот во срцето негово, под кое сите лукавства на демоните изгледаат како шега. Бесстрасен во вистинска смисла на зборот се нарекува и е човекот кој го направил телото непропадливо, кој го издигнал умот над се што е тварно, кој ги покорил сите чула на умот, а својата душа му ја претставил на Бога, надевајќи се вечно на Него и преку своите сили.

Некои повторно, бесстрастието го дефинираат како воскресение на душата пред воскресението на телото. А други, дека тоа е совршено богопознание, кои заостанува по својата вредност само зад она богопознание кои го имаат ангелите. Тоа совршено совршенство на совршените, кон чие усовршување нема крај, (како што ми кажа еден човек кој го доживеал), така го осветува умот и го оттргнува од материјалниот свет, така што често, се разбира – после стасувањето во ова небесно пристаниште, - го оддвојува од животот во телото и го подигнува на небесните висини, кон созерцание. За тоа говори на едно место псалмопевецот, кој можеби и самиот тоа го искусил: земните силници кои му припаѓаат на Бога, силно се подигнаа (Пс. 46,10). Таков беше и оној египтјанин, кој долго време не можеше во молитва да ги пружи рацете кон небото, се додека се молеше во присуство на други луѓе . Има бесстрасни луѓе, но и од бесстрасните, има побесстрасни. На пример, еден човек многу го мрази злото; но друг, незаситно се богати во доброто.

И чистотата се нарекува бесстрастие и тоа со право: таа е почеток на сеопштото воскресение и обессмртување на смртните.

Бесстрастие покажа оној кој рече: “Имам ум Господов” (в. 1 Кор. 2,16). Бесстрастие покажа и оној Египтјанин, велејќи: не се плашам од Бога . Бесстрастие покажа и оној кој се молеше на Бога да му се вратат страстите . Кој ќе се удостои за таква бесстрасност, пред идната рајска светлост, како тој Сириец? Дури и Давид, толку прочуениот пророк му вели на Господа: дозволи ми да се одморам (Пс. 38,14)! А овој атлет Божји: “Престани да ме заплискуваш со брановите на твојата благодат” !
Бесстрастие има онаа душа која така се навикнала на добродетели, како што се навикнале страсните луѓе на уживања.

Ако крајна граница на стомакоугодие е во тоа со сила да се јаде и тогаш кога не се сака да се јаде, тогаш, секако крајна граница на воздржанието е во тоа, непослушната наша природа да се воздржува и тогаш кога гладува. Ако врв на блудот се состои во тоа човекот да се излаже од похотта и спрема животните и спрема мртвите твари, тогаш врв на чистотата е – да се однесуваш спрема секое битие, како кон секоја твар безживотна. Ако граница на среброљубието е никогаш да не престанеш да натрупуваш пари и никогаш да не се заситиш со нив, тогаш врв на доброволното сиромаштво е – да не го штедиш и своето сопствено тело. Ако граница на унинието претставува да се нема трпение ни во потполното спокојство, тогаш врв на трпението е кога човекот и покрај најголемите невољи да смета дека ништо не го вознемирува. Ако врв на гневот е човек да се разлути и кога е потполно сам, тогаш длабока воздржаност е човекот да остане мирен без оглед дали се присутни оние кои го злоставуваат. Ако тоа претставува врв на суетата човекот да се однесува суетно и кога нема кој да го пофали, тогаш несомнено знак на совршено неславољубие е при посетата на страсни луѓе никогаш да не ни се прикраде ни најмала суетна помисла. Ако знак на пропаст (то ест Гордост), претставува да се гордееш и за беззначајни дела, тогаш спасоносна ознака на смиреност е да се мисли за себе смирено и покрај големие подвизи и успеси. И ако обележје на целосна острастеност е човекот итно да се покорува на се што ќе му посеат демоните тајно во неговата душа, сметам дека обележје на света бесстрасност е кога човекот може искрено да рече со Давид: развратно срце нема да се прилепи до мене, за лукавиот не сакав да знам (Пс. 100,4), ниту како, ниту зошто дојде, ниту како појде, туку потполно сум рамнодушен кон сето тоа, бидејќи сум и ќе бидам соединет со Бога.

Оној кој се удостоил за таква духовна состојба, уште за време на земниот живот се удостоил во него да се всели Бог, кој секогаш го води во сите негови зборови и дела и мисли. Затоа таквиот човек преку внатрешното озарение во себеси слуша некој глас, кој како да му ја открива вољата Господова и постанува повозвишен во однос на секое учење човечко. Кога ќе дојдам и да се покажам пред лицето Божјо (Пс. 41,3)? Повеќе не можм да го поднесам пламенот на оваа желба, туку ја барам бессмртната убавина, која Ти Господи ми ја даде уште пред да паднам во оваа кал!…
Но, зошто да се зборува многу? Бесстрасникот повеќе не живее сам, туку во него живее Христос, како што вели оној кој среќно ја добил битката, ја завршил трката и ја одржал православната вера (в. Гал. 2,20; 2 Тим. 4,7).

Царската круна не е составена само од еден дијамант. Така ни совршеното бесстрастие го нема ако сме пропуштиле макар и само една добродетел (без оглед на нејзиниот безначаен изглед) ако сме испуштиле да ја извршиме.

Бесстрастието замислувај го како небесен дворец на небесниот Цар: многумина живеат внатре во тој град; ѕид – Ерусалим, прошка на гревовите. Побрзо, браќа да го најдеме влезот во брачната соба на тој дворец! Ако нас, несреќните не задржува бремето на грешните навики или времето кое сме го поминале во гревови, тогаш барем да се потрудиме да не бидиме лишени од било каква обител во близината на брачната одаја! Ако дремеме сеуште, или сме се измориле, да се потрудиме на секој начин барем да се најдеме внатре во ѕидовите на градот. Бидејќи кој нема да влезе таму пред да настапи крајот, подобро речено – кој нема да го премине тој зид, ќе мора да се насели во пустината. Затоа и некој се молел, велејќи: со Божјата помош ќе преминам преку ѕидот (Пс. 17,30). И друг, како од лицето Божјо, вели: не се ли тоа вашите гревови, кои се препречиле меѓу вас и меѓу Мене (Ис. 59,2)?

Да ги разрушиме браќа, бедемите на оваа преграда кои со непослушност на свое зло ги подигнавме. Да земеме прошка за долгот, бидејќи во адот нема никој кој би можел да не излечи. Повеќе да не се занимаваме со ништо земно, браќа! Ние сме се запишале во луѓето кои не се грижат за ништо земно. Нема грев, нема време, нема тешкотија, која би можела да ни послужи како изговор. Оние кои го примија Господа со крштението низ новото рождество, Бог им дал власт, да бидат деца Божји (Јн. 1,12), велејќи: опаметете се и знајте дека Јас сум Бог (Пс. 45,11) и бесстрасност! Нему нека Му е слава во сите векови. Амин.

БЛАЖЕНОТО БЕССТРАСТИЕ ГО ВОЗНЕСУВА БЕДНИОТ УМ ЧОВЕЧКИ ОД ЗЕМЈАТА НА НЕБОТО, И ОД ЃУБРИШТЕТО НА СТРАСТИТЕ ЌЕ ГО ПОДИГНЕ СИРОМАВИОТ! А СЕОПЕАНАТА ЉУБОВ МУ ДОЗВОЛУВА ДА СЕДНЕ СО КНЕЗОВИТЕ, СВЕТИТЕ АНГЕЛИ, СО КНЕЗОВИТЕ НА НАРОДОТ ГОСПОДОВ.

Св.Титеј (Титхеес). Русите во својот превод укажуваат на преподобен Титој, од Дост. сказ. стр. 274, ст. 1. За жал, тоа не можевме да го провериме.
Св.Антоној Велики.
Св.Јован Колов († околу 430), еден од најголемите египетски подвижници, се подвизувал во Скитската пустина, во северо-западен Египет, околу 30 километри од Нитријската гора и тоа како ученик на св.Пимен (в. житие 27 август), а потоа учител на св.Арсениј Велики (в. Нап. 12 со Поука 27). Особено се истакнал со својата голема смиреност. Оставил зад себеси низа изреки кои ги запишале монасите на неговата обител (в. житие на св.Јован Колов, 9 ноември).

од многумина, Илија Критски ги подразбира различните степени на божјата Благодат (в. Схол. 8, цол. 1153 ЦД).

(прдолжува)

„ЛЕСТВИЦА“