логоFacebook  Twitter  YouTube  eMail

Кожувчанка

(Обновено)

  3.to.Naoganje.glava.sv.Jovan.Krstitel

Esen.vopark4.jpg

СТАРИОТ И НОВИОТ ЗАВЕТ ВО СВЕСТА НА ЛАВ ТОЛСТОЈ

Николај Берѓаев


За Лав Толстој, пред сѐ, мора да се каже дека е - генијален уметник и генијална личност, но дека не е генијален, па дури ни просечен религиозен мислител. Не му бил даден дарот за изразување во Словото, дарот на искажување на својот религиозен живот, на своето религиозно истражување. Во него беснеела моќна религиозна стихија, но таа била бесловесна. Генијални религиозни преживувања и банални, без дарба искажани мисли. Секој обид на Толстој да се искаже во Словото, да ја логицизира својата религиозна стихија, раѓал само банални, безбојни мисли. Светогледот на Толстој како младо момче бил банален - тој сакал „да биде како и сите други“. И светогледот на Толстој како генијален човек исто така бил банален, и тој повторно сака „да биде како и сите други“. Разликата е само во тоа што во првиот период „сите други“ е - световното општество, а во вториот период „сите други“ се - „мужики“, работниот народ. Во текот на сиот свој живот, овој банално мислечки Лав Толстој, кој копнеел да биде сличен со световните луѓе или со „мужиките“, не само што не бил како сите други, туку бил како никој друг, бил единствен, бил гениј. И на овој гениј секогаш му биле туѓи религијата на Логосот и философијата на Логосот, неговата религиозна стихија секогаш останувала бесловесна, неискажана во Словото, во свеста. Лав Толстој е - исклучително оригинален и генијален и, истовремено, исклучително банален и ограничен. Во тоа е неговата впечатлива противречност.

Толстој, од една страна, восхитува со својата органска световност, својата ексклузивна припадност на животот на благородништвото.  Во „Детсво, момчество, младост“ се откриваат изворите на Лав Толстој, неговата световна суета, неговиот идеал на човек  comme il faut (каков што треба да е). Тој квасец се наоѓал во Толстој. Во „Војна и мир“ и во „Ана Карењина“ се гледа колку на неговата природа ѝ била блиска севтовната листа на рангови, обичаи и предрасуди на високото општество, колку ги познавал сите свиоци  на овој особен свет, и колку му изгледало тешко да ја победи оваа стихија. Тој копнеел од световниот круг да замине во природа („Козаци“), како човек кој премногу е поврзан со тој круг. Кај Толстој се забележува сета тежина на високото општество, на благородничкиот живот, сета жестина на животниот закон на гравитацијата, на привлечната сила на земјата. Во него нема провидност, леснотија. Тој сака да биде скитник, но не може да биде скитник, не може да стане скитник до крајот на својот живот, приврзан за семејството, за роднините, за имотот, за својот круг...
... Толстој проповеда возвишен, моралистички материјализам, животна среќа како остварување на највисокиот, божествен закон на животот.  Кога зборува за среќен живот, кај него нема ниту алузија на духовниот живот. Постои само душевен, душевно-телесен живот. И истиот тој Толстој се покажува како приврзаник на радикална духовност, ја негира плотта и проповеда аскетизам. Неговото религиозно-морално учење е необичен и невозможен возвишено-моралистички  аскетски материјализам, своевидно спиритуалистичко животинство. Неговата свест е придушена и ограничена со душевно-телесниот план и не може да допре до царството на духот.
... Овој генијален човек, кој целиот свој живот ја барал смислата на животот и размислувал за смртта, речиси целосно бил лишен од доживувањето и спознавањето на трансцендентното, бил ограничен со видокругот на иманентиот свет. И на крај, највпечатливата антиномија на Толстој: проповедник на христијанството, исклучително преокупиран со Евангелието и со Христовото учење, до таа мера ѝ бил туѓ на Христовата религија, како ретко кој друг уште од појавата на Христос. Тој бил лишен од какво и да е чувствување  на Христовата личност. Оваа запрепастувачка, несфатлива антиномичност на Лав Толстој претставува тајна на неговата генијална личност, тајна на неговата судбина којашто не може да се одгатне до крај. На Толстој му било судено да одигра голема улога во религиозниот препород на Русија и на целиот свет: тој со генијална сила современите луѓе повторно ги вратил кон религијата и кон религиозната смисла на животот, тој преку самиот себе ја означил кризата на историското христијанство, тој - слабиот, немоќен религиозен мислител, тој - рационалист. Овој рационалист, проповедник на разумско-утилитарна благосостојба, барал од христијанскиот свет безумие во име на доследното исполнување на Христовото учење и заповеди, и го приморал христијанскиот свет да се замисли над својот нехристијански живот полн со лаги и лицемерие.  Врз генијалната личност и врз животот на Лав Толстој стои печат на некаква особена мисија.

Односот спрема светот, како и светогледот на Лав Толстој во целост се нехристијански и предхристијански во сите периоди на неговиот живот. Лав Толстој целиот е во Стариот Завет, во паганството, во Ипостасот на Отецот. Религијата на Толстој не е ново христијанство, тоа е старозаветна, дохристијанска религија којашто му претходи на христијанското откровение за личноста, откровение на втората Ипостас - на Синот. На Толстој му е туѓа самосвеста на личноста, во онаа мера во која таа можела да му биде туѓа на човекот од предхристијанската епоха. Тој не ја чувствува единственоста и неповторливоста на секое лице и тајната на неговата вечна судбина. За него постои само светска душа а не поединечна личност, тој живее во стихијата на родот, а не во светот на личноста. Стихијата на родот, природната душа на светот, е разоткриена во Стариот Завет и во паганството, и со нив е поврзана религијата на предхристијанското откровение на Ипостасот на Отецот. Со христијанското откровение на Ипостасот на Синот, на Логосот, на Личноста, е поврзана самосвеста на личноста. Секое лице мистично пребива во мистичната атмосфера на Синовската Ипостас, на Личноста на Христос.  Пред Христос, во длабока религиозна смисла на зборот, сѐ уште нема личност. Личноста конечно станува свесна за самата себе дури во Христовата религија. Трагедијата на личната судбина станала позната дури во христијанската епоха. Толстој воопшто не го чувствува христијанскиот проблем на личноста, тој не го забележува лицето, тоа за него е потонато  во природната душа на светот. Затоа тој не го чувствува и не го гледа лицето на Христос. Кај Толстој нема Логос, па оттука кај него нема ниту личност, кај него има индивидуалност. Но индивидуалистите коишто не знаат за Христос, не знаат ниту за личност, нивниот индивидуализам е безличен. Воочуваме колку на Толстој му е туѓ Логосот, колку му е туѓ Христос, тој не е противник на Христос-Логосот во христијанската епоха, туку е едноставно слеп и глув, и пребива во предхристијанската епоха. Толстој е космичен, сиот е во душата на светот, во тварната природа, тој потонува во длабочината на нејзините стихии. Во тоа е силата на Толстој како уметник, невидена сила. Колку ли се разликува тој од Достоевски, кој бил антропологичен, целиот во Логосот, кој самосвеста на личноста и нејзините судбини ги довел до крајните граници, до болест.  ... Кај Толстој не постои каков и да е однос спрема Христос. За него не постои Христос, туку само неговото учење, неговите заповеди. Христовиот лик кај Толстој е засенет со нешто белзично, општо, стихијно. Тој ги слуша заповедите на Христос, но не го слуша Самиот Христос. Тој не е во состојба да разбере дека е важен само Самиот Христос, дека спасува само Неговата таинствена и нам блиска Личност. Нему му е туѓо секое откровение за Личноста на Христос и за секоја Личност. Тој усвојува безлично, апстрактно христијанство, без Христос, бек каков и да е лик. 


Лав Толстој, како никој и никогаш до сега, копнеел до крај да ја исполни волјата на Отецот. Толстој сака да ја исполни волјата на Отецот, но не преку Синот. Религиозната атмосфера на богосиновството, на Ипостасот на Синот, не му е потребна на Толстој. Толстој го смета за неморално верувањето дека волјата на Отецот може да се исполни само преку Синот. Тој со индигнација се однесува спрема идејата за искупувањето и за спасението, т.е., се однесува со индигнација не спрема Исус од Назарет, туку спрема Христос Логосот. Религијата на Толстој знае само за Отецот, и не може да знае за Синот.  Не можеме да го сметаме за хрстијанин оној на кого му е туѓа и одвратна самата идеја за искупувањето, самата потреба од Спасител, т.е., оној на кого му е одвратна идејата за Христос. Таква омраза спрема идејата за искупувањето, такво нејзино жигосување како неморална, христијанскиот свет не познавал до појавата на Толстој.

 

Подготви: д-р Драган Михајловиќ

 



dobrotoljubie

Поуки од Светите Отци

Видео содржини

dobrotoljubie

Наука и Култура

Септември 25, 2024
Zivko.Grozdanoski3

Интервју со Живко Грозданоски: ДПМ може да дејствува гласно, сложно и независно

Ми се чини дека надворешните предизвици, како на пример отсуството на соработка со некои членови (на Управниот одбор) на ДПМ, некои обиди за саботажа итн. (сè се тоа нешта што веројатно секогаш ќе ги има); па сега слабиот рејтинг на ДПМ меѓу членството и во…
Август 29, 2024
TviTER231

„РАДОСТА НЕ ДОАЃА САМА, ТАА МОЖЕ ДА ЈА ЗАСЕНИ ТАГАТА“ Академик Ќулавкова добитничка на наградата „Браќа Миладиновци“ на СВП

Пред 35 години, август 1989-та, ми беше доделена првата награда за најдобра поетска книга на годината, напишана на македонски јазик, ‘Браќа Миладиновци’. Тоа беше мојата книга ‘Жедби’, со поднаслов ‘Престапни песни’. Во неа, во шест циклуси, опеав неколку…

По премиерата на новиот филм „The Walk“ во Њујорк на двојната кандидатка за Оскар - Тамара Котевска

Ное 14, 2023 Филм, Театар 1870
Tamara.Kotevska
Работејќи од нејзините разговори со Асил и другите деца бегалци, режисерката направи…

„ПОЕЗИЈА ОД МАКЕДОНИЈА“ и „Версвил“

Авг 19, 2023 Литература 2375
TVIT762
Реномираното меѓународно списание за поезија „Версвил“, својот најнов број во целост го…

Беседи

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Жарко Ѓорѓиевски: Беседа,13. октомври 2024 година

Како што постојат места на земјата на кои успева само еден вид растение и нема такви други места на кои истото растение би растело, така и во Црквата Христова постои...

 Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Aрхим. Георги Капсанис: ВО ЗНАК НА НАШАТА ЉУБОВ

Незамисливо е да се биде христијанин без подвиг и крст. Оној што води лесен живот не може да се нарече христијанин. Некои луѓе отсекогаш верувале дека христијанин е оној кој...

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Отец Александар Шмеман: Воздвижение на Чесниот Крст

Тоа бил празникот на христијанското царство, кое се родило под закрилата на Крстот, во денот кога царот Константин го видел Крстот над кој пишувало:: „Со ова ќе победиш…” Тоа е...

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Митрополит Софрониј - ПРОПОВЕД ЗА РОЖДЕСТВО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Во Ветената земја - Палестина, дадена на израилскиот народ од Бога, во планините на Галилеја се наоѓа градот Назарет. Во тоа време тој бил толку непознат и малку важен, што...

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Свети Јован Крстител беше испратен од Бог да ги повика луѓето на покајание

Самиот тој, со својот начин на живот, е олицетворение на покајанието. И нормално, не би ни можел да биде повикан од Бог да проповеда покајание ако целата негова сила не...

БОГОРОДИЦА

БОГОРОДИЦА

„Испитувајќи што му е најпотребно на молитвеникот за да беседи со Бог, по кој пат доаѓа молитвата, Богородица го пронаоѓа свештеното тихување..., оддалеченост од светот, заборав на сè земно и...

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

Св. Јован Кронштатски - Слово на денот на Успение на Пресвета Богородица

И колку славно било Нејзиното успение! Со каква светлина сјаело Нејзиното пречисто лице. Колку прекрасно, неописливо, неспоресливо благоухание извирало од нејзиното пречисто, приснодевствено тело, како што пишува св. Дионисиј Ареопагит,...

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Свети Лука (Војно - Јасеницки): СЛОВО ЗА УСПЕНИЕТО НА ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦА

Многу е важно правилно да разбереме и да ги запомниме зборовите на тропарот на великиот празник на Успението на Пресвета Богородица: „... По Успението не си го оставила светот, Богородице...’’.Нејзината...

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

Архива: Беседа на Преображението на Господ и Бог и Спасителот наш, Исус Христос – Свети Григориј Палама

А и зошто Господ, пред почетокот на Преображението ги избира најглавните од апостолскиот лик и ги возведува со Себе на гората? Секако, за да им покаже нешто големо и таинствено....

« »

Најново од култура

Православен календар

 

05/11/2024 - вторник

Св.ап.Јаков брат Господов; Игнатиј Цариградски

Правила и одредби на Православната Црква за постот
Православен календар за овој месец - МПЦ

Кожувчанка

Молитви кон Пресвета Богородица за секој ден во седмицата

 Радувај се, Ти Која од ангелот ја прими радоста на добрата вест дека Бог Слово ќе прими тело од Тебе! Радувај се оти го носеше Создателот во Твојата утроба! Радувај се Ти Која го роди Бога во тело, Спасителот на светот! Повеќе...

Тропар

Тропар на светиот апостол Јаков брат Господов 23 октомври / 5 ноември 2024

Тропар на светиот апостол Јаков брат Господов 23 октомври / 5 ноември 2024

Како праведен Господов ученик,си го примил Евангелието,како маченик имаш смелост непобедлива,како јерарх се молиш, ти кој си брат Божји.

Тропар на светиот Христов рамноапостолен Епископ Ерополски Аверкиј 22 октомври / 4 ноември 2024

Тропар на светиот Христов рамноапостолен Епископ Ерополски Аверкиј 22 октомври / 4 ноември 2024

Божји угодниче, Аверкие свети милостив, незнаењето човечко го исплака,заблудата кон идолите ја разруши со силата Христова,адот пред тебе глава наведна,

Тропар на светиот Иларион Мегленски 21 октомври / 3 ноември 2024

Тропар на светиот Иларион Мегленски 21 октомври / 3 ноември 2024

 Чудо се јави како сведоштво, со дела на Божјите добродетели си засветлил,си ги пасел монашките заедници,исчистил архиерејските тронови,не поколебувајќи се...

Духовната убавина на Богородица се пројавува и во моментот на Распнувањето на Нејзиниот Син

Тебе, Богородице поборнице – војвотко, ние слугите Твои, откако се избавивме од зло, Ти пееме победни и благодарствени песни. Ти имаш сила непобедна, од секакви опасности ослободи не за да Ти пееме : Радуј се, Невесто Неневесна! Повеќе...

Болестите според светоотечкото учење

Значи, не се надевај на лекарска вештина без благодат и не ја отфрлај своеволно, туку моли Го Бога да ја спознаеш причината за казната, а потоа моли за избавување од немоќта, трпејќи сечење, горење, горчливи лекови и сите лекарски казни Повеќе...

Свети Лука Симтерополски: Архиепископ и хирург

Едноставно е да се претпостави дека професорот – епископ, соединувајќи го во своите раце крстот и скалпелот, ги порази современиците токму со тоа необично соединување на двете разновидни сфери на активност.  Повеќе...

Духовни поуки: „Помоли се за мене“

Со Бога зборувај многу, а со луѓето малку; ако во Божјиот закон се подучуваш - ќе успееш и во едното и во другото. Повеќе...

Живот без стрес

Ако разбереме што се крие зад стресот, ако ја видиме лагата, која што се крие зад него, на крајот ќе увидиме дека не постои причина за да бидеме во стрес.. Повеќе...

Митрополит Струмички Наум - Да пораснеме барем до Стариот Завет

И не само што немаат туку се и очигледна пречка за влез во Царството Небесно, и пречка да се сфати и пренесе неговата идеја и порака. Повеќе...

Епископ Тихон Шевкунов: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“

Несвети, а свети. Луѓе, кои навидум живееле во нашето секојдневие, се соочувале со проблемите со кои ние се судираме, боледувале од болести од кои ние боледуваме, често осудувани од околината, а сепак, не биле секојдневни. Луѓе, кои не се на иконите, но го предавале животот од иконите во сите нивни дела, зборови, мисли. Луѓе, за кои тишината прозборила дека се свети.  Повеќе...

ГОЛЕМАТА ТАЈНА НА ДИВЕЕВО - Кој ќе доживее, ќе види

Како дополнување на оваа тајна, еве што слушнав од устата на 84-годишната игуманија на манастирот Дивеево, Марија. Бев кај неа во почетокот на 1903 година веднаш по канонизирањето на преподобниот Серафим и заминувањето на царското семејство од Дивеево. Повеќе...

Арх. Калиник Мавролеон: Монологот БОЖЈИ

 

Те гледав кога се разбуди угрово. Чекав да ми кажеш два-три збора, да се заблагодариш за се што ти се случува, да побараш мое мислење за се што треба да правиш денес. Повеќе...

За Моето име

Поуки на грузискиот Старец Гаврил Ургебадзе за последните времиња

 

„Ѓаволот има 666 мрежи. Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат спасение од космосот. Тоа ќе биде и најголемата замка на ѓаволот: човештвот ќе бара помош од вонземјаните, не знаејќи дека тоа се, всушност. – демони.“ Повеќе...

Взбранной Воеводе победительная