Епископ Тихон Шевкунов: Што се случуваше во духовниот свет во тие моменти?

Епископ Тихон Шевкунов

Што се случуваше
во духовниот свет
во тие моменти?

       Што е случајност? Зошто тулата паѓа на главата, токму на тој парохијанин – на еден од илјада? Вакви длабоки мисли го вознемируваат човештвото со илјадници години.

       Еднаш, Троица – сергиевскиот благочин, архимандритот Онуфриј и духовникот на лаврата, архимандритот Кирил, ми препуштија мене да помогнам да се однесе на Кавказ, во планините, каде што многу години илегално се подвизуваат монаси – отшелници, еден од монасите на лаврата, јероѓаконот Рафаил (Берестов). Тоа беше монх со сосема малечок, детски раст, без брада, со тенок глас и навистина простодушен како дете.

        Со заговорнички шепот, отец Рафаилчик ми кажа, дека со благослов на отец Кирил е принуден да бега во планините, затоа што во лаврата сам се бори со екуменизмот. На влезот на вратата од неговата ќелија, тој закачил лист од училишна тетратка со натпис:

„СРАМ ДА ИМ Е НА ЕКУМЕНИСТИТЕ!!!“

        Јас, исто така, немав никакви симпатии кон екуменизмот и затоа прифатив да му помогнам, иако многу се сомневав во реалноста на надвиснатата голема закана над отецот јероѓакон. Толку голема, што е принуден да бега од манастирот.

-   Најверојатно по мене ќе пуштат очајна потера за да ме затворат во затвор! – со страшен шепот ми кажа отец Рафаил. Тој се изразуваше срдечно, образовано и со многу висок стил.
-
      Во „затворот“ јас, исто така, не поверував многу. Кому му беше потребен малечкиот јероѓакон?

       Отец Рафаил беше и уметник. Освен личните работи, тој сакаше да земе со себе во планините и предмети за иконопис, штафелај, бои, а исто така и резервни даски за икони. Сфатив дека сам нема да можам да се справам со тоа и решив да викнам со мене другар, печерскиот послушник Саша Шевцов, кој во тоа време беше на посета кај родителите во Москва. Со благослов на архимандритот Кирил, ни се придружи уште еден млад човек – дипломец на Московската духовна академија, Константин. Сега тој е игумен Никита и служи во Брјанската епархија.

       На железничката станица во Сухуми нѐ пречека ѓаконот Григориј – човек со сериозен, бушав изглед и неговата сопруга, матушка Олга – негова сушта спротивност, многу грижлива и љубезна. Ние застанавме во нивниот дом на улица Казбеги. Потоа дознавме дека тука секогаш наоѓаат покрив над глава оние кои тајно заминуваат во планините кај монасите.

       Отец Рафаил не можеше да дотрпи побрзо да стигнеме до горните ќелии, но испадна дека не било сѐ толку едноставно. На матушка Олга ѝ се јавија од Загорск и ја предупредија дека во градот се шират гласини дека јероѓаконот Рафаил дошол во Сухуму и се подготвува да замине во планините, каде што живеат слободните од своветската власт, без никакви пасоши, пописи и регистрации. А ако за тоа се зборувало во Загорск, тогаш значи дека наскоро ќе дознаат и локалните власти. Православните во Сухуми се трудеа на различни работни места, и затоа уште следниот ден дознавме, дека во сухумската полиција стигнала наредба да се задржи опасниот престапник, јероѓаконот Рафаил (Берестов), кој сака да премине во илегала, и можеби да се занимава со антисоветска дејност и да живее живот на „џабе –лебојадец“.

       Јас многу се изненадив, бидејќи тревожното претчувство на малечкиот отец Рафаил се остваруваше. А самиот тој, иако како да се подготвуваше за таков пресврт на настаните, дознавајќи за отворениот лов насочен кон него, толку се исплаши, што како вистинско дете од страв влезе под кревет и никако не сакаше да излезе. Ние со смеа се обидувавме да го извлечеме оттаму. Кратко речено, улогата на страшен злосторник и голем државен престапник кон кого е насочена цела полициска рација, никако не личеше на отец Рафаилчик.

       Но, како и да беше, заминувањето во планините требаше да се одложи. Се посоветувавме со духовните деца на печерскиот игумен Адријан, кои беа во посета на Сухуми и тој ни рече да чекаме, додека не се намали внимателноста на полицијата. На нас, младата тројка – послушникот Саша Шевцов, академистот Константин и мене – тоа ептен ни се погоди. Цела недела ништо друго не правевме, освен што се капевме в море и се сончавме, додека тоа флагрантно безделничење не го радразни до највисок степен домаќинот на домот, отец Григориј.

       Еднаш, будејќи нѐ порано, тој торжествено ни објави дека слаткото време на безделниците завршило. Конечно се нашла работа за нас. Денот беше посебно сончев и жежок. Ласкавото море плискаше во близина. Било што, но да се работи, немавме желба. Но, немаше што да се прави и по појадокот се искачивме по отец Григориј низ целиот град, до местото кое тој ни го определи за работни подвизи.

       Тоа беше на самиот излез од Сухуми. Ѓаконот нѐ доведе до една полуразрушена градба, која минатата ноќ ја купил за беспари и ни нареди внимателно да ги расчистиме тие урнатини, за да може да се направи доградба за летна кујна. Нѐ чекаше долга и тешка работа, и во буквална смисла, валкана.

       Турнавме дел од ѕидот, потоа цигла по цигла, ги одлепувавме, ги чистевме од стариот засушен цемент и внимателно ги редевме за претовар во кола. Откако ни даде работа, отец Григориј веднаш се развесели. Тој ја врза главата со голема бела марама, со што сосема заличи на забраден разбојник, седна на својот мотор и замина по камионот, кажувајќи ни дека ќе се врати по пет часа.

       Сите пет часа, ние депресивно се справувавме со високиот ѕид и направивме цела планина од исчистени тули. Беше неподносливо жешко. Пот ни течеше насекаде, прашината од цементот ни ја јадеше кожата од глава до пети. И конечно, во три часот попладне, се појави отец Григориј на камион. За наша среќа, сепак решил да се погрижи за нас и донесе ведро со три литра вода, за да успееме да ги звршиме неговите цигли пред да умреме од жед.

       Откако се напивме, јас побрзав да седнам на единственото место, каде што имаше сенка – под полуразрушениот ѕид. Сенка имаше точно за еден човек, и јас седнав токму таму. Но, среќата не траеше долго. Ѓаконот ми викна, и неволно требаше да го оставам свежото место. Веќе не се сеќавам што ми рече да направам отец Григориј, некаква ситница, но повторно брзајќи кон сенката, видов дека таму веќе ужива академистот Константин. Јас се повртив, се повртив, но дури и да се приберам до него немаше место. И си заминав настрана.

       Тогаш Константин забележа дека Саша Шевцов црпи веќе четврта или петта чаша со вода, и налутено викна:

-   Еј, така ти цела ќе ја испиеш! Остави барем малку!

       Но, тој не обраќајќи внимание на него, демонстративно ја црпеше следната чаша. Константин се фрли кон него, му ја зеде чашата, а итриот Саша, отстапувајќи го садот без борба, летна кај легендарниот ѕид и си седна под сенка.

       Ние со завист гледавме на него. Но и Саша не можеше долго да ужива. Ѓаконот Григориј, гледајќи дека ние повторно безделничиме, викна:

-   Вие таму се ладите!? Брзо товарајте ги циглите! На возачот му платив само за еден час. И ниту рубља повеќе не давам поради вас!

       Ние послушно станавме да ја исполниме наредбата. А отец Григориј самиот дојде кај ѕидот и задоволно седна под него.

       Понатаму сѐ се случи во еден миг. Ние носевме тули во камионот, кога се разнесе заглушувачки трескот. Кога се завртивме, видовме како на местото каде што тукушто седна отец Григориј, се крева густ облак од прашина. Ѕидот неочекувано се сруши. Кога дотрчавме, низ матната завеса го видовме несреќниот ѓакон, засипан со куп големи цигли. Тогаш ме порази марамата на неговата глава: пред наши очи, од бела стануваше црвена. Тоа беше како во филмовите за црвените командири и прво што ми падна на памет беше: „Кога успеа толку брзо да се преврзе?“ И веднаш сфаќајќи дека тоа е истата марама, натопена со крв, со која беше преврзана косата на отец Григориј, јас скокнав кај него.

       Отецот ѓакон беше во несвест. Зедовме да го ослободуваме од циглите. Возачот на камионот побрза да викне „брза помош“. Лекарите дојдоа по половина час. Гледајќи го отец Григориј, тие намуртено промрморија дека е многу лошо и веднаш го одведоа на оерација. По сето тоа што се случи, отец Григориј осум месеци прележа во различни болници, претрпе неколку операции, но уште долго не можеше ниту да служи, ниту да се врати во својата претходна состојба.

       Таа вечер, ние – Константин, Александар и јас – си го поставивме прашањето: зошто токму отец Григориј се најде под ѕидот во оној момент, кога овој падна? Зашто секој од нас, барем малку седеше под него. Зошто се сруши баш над ѓаконот? И што се случуваше во духовниот свет, што нашите ангели чувари, на секој начин нѐ оттргнуваа од тоа проклето место? Или сѐ што се случи е само случајност?

       Тие прашања толку нѐ вознемирија, што отидовме за совет кај отец Адријан. Отецот се замисли и рече:

-   Нема да можам да ви одговорам на вашето прашање. Само ќе речам (тоа не е тајна исповед и не е тајна) дека отец Григориј веќе неколку години служи Литургија без да се исповеда. И јас, и свештениците од неговиот храм многупати му велевме дека сето тоа лошо ќе се заврши. Но, отец Григориј само мавташе со рака: „Не е задолжително. Подоцна ќе се исповедам“. И цело време ја одложуваше исповедта. А јас очекував дека со него ќе се случи некоја трагедија. Не смееме да си играме со тие работи.

       По неколку дена, конечно добивајќи благослов од отец Адријан, се искачивме во планината, носејќи ги со себе тешките ранци со работите на отец Рафаил. Се пријави да нѐ води една локална монахиња од четириесет години, извонредно силна, која на своите плеќи го зеде најтешкиот багаж.

       Одевме само ноќе, на месечева светлина, искачувајќи се по стрмните планински патекички, фаќајќи се за камењата и за гранките од родендроните. А дење застанувавме во монашките ќелии, за да не им паднеме во очи на ловџиите.

       Видовме траги од мачки и елени. Јадевме вкусен планински мед. Се запознавме со планинските монаси. Некои од нив беа вистински подвижници. Ние разговаравме со нив, им помагавме во ремонтирањето на ќелиите, изградени од стебла и од дрва, расцепени со секира.

       Кај една многу добра стара схимничка моравме да останеме неколку дена: наоколу шетаа ловџии. За тие два дена ја изедовме сета резерва од продукти, подготвени од монахињата за зимата. Не сакавме да јадеме, но поради планинскиот воздух, нас, младите луѓе нѐ нападна таков ѕверски апетит, што ништо не можевме да направиме со себе и како занесени јадевме конзерви, печени компири и некакви каши.

       Кротката монахиња, успеваше само да ни готви. Таа ниту збор не рече, но откако си заминавме (како што дознавме со срам) таа била принудена да се спушти од планината и повторно да си подготви резерва за зимата.

        Конечно, на шестиот ден од патот, кај планинскиот поток го сретнавме јеромонахот Пајсиј, другар на отец Рафаил, млад, весел и учен монах, кој веќе неколку години живеел тука.

-   Пајсиј!!! – гласно викна малечкиот Рафаилчик и отрча кон него низ потокот.

       Така и заврши таа историја. Преку брзиот поток ги пренесовме работите на отец Рафаил и поздравувајќи се тргнавме назад, разговарајќи по патот: зошто и поради што во нашиот живот наеднаш се појавија тие планини, нови луѓе, и сите тие необични авантури?

Извор: „НЕСВЕТИ, А СВЕТИ“ и други раскази, Кумановско-осоговска епархија, 2016.